Mazurski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy położony w województwie warmińsko-mazurskim (na terenie gmin Piecki, Mrągowo, Świętajno, Ruciane-Nida, Mikołajki, Orzysz i Pisz) w powiatach mrągowskim, piskim i szczycieńskim. Jest to jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce.
Został utworzony w grudniu 1977 roku (na podstawie uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z 1970 roku). Celem jego utworzenia było zachowanie wartości malowniczego, jeziornego krajobrazu polodowcowego, bogatej fauny i flory, a także wartości kulturowych i historycznych Polski północno-wschodniej. W regionie, w którym powstał Park ścierają się wpływy klimatu kontynentalnego i morskiego z czynnikami lokalnymi tworząc specyficzny mikroklimat.
Powierzchnia całkowita: 53 655 ha
- Powierzchnia leśna: 29 tys. ha
- Powierzchnia wód (rzeki i jeziora): 18 tys. ha
- Strefa ochronna: 18 608 ha
- Osady ludzkie: 29
- Liczba stałych mieszkańców: ok. 4,8 tys.
Na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego znajduje się największe w Polsce jezioro Śniardwy o powierzchni 11 416 ha (wraz z jeziorami Kaczerajno i Seksty). Inne większe jeziora to: Bełdany (940,6 ha), Mokre (814,78 ha), Łuknajno (692,3 ha), Mikołajskie (498 ha), Warnołty (465 ha) i Zdrużno (252,3 ha). W dorzeczu Krutyni znajduje się ponad 20 małych, śródleśnych jeziorek dystroficznych.
W skład Parku wchodzi północna część Puszczy Piskiej z rzeką Krutynią.
Fauna
Do zwierzęcych unikatów parku należy zaliczyć kiełża (Pallasea quadrispinosa) - skorupiaka, uznanego za morski relikt polodowcowy, rzadkie odmiany gąbek (m. in. Euspongilla lacustris) spotykane w jeziorze Bełdany i rzece Krutyni oraz przedstawiciela epoki przedlodowcowej żółwia błotnego. Atrakcją są również koniki polskie, które przebywają w Popielnie, niedaleko Rucianego-Nidy.
Okazy fauny spotykane na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego:
- jeleń (Cervus elaphus)
- sarna (Capreolus capreolus)
- dzik (Sus scrofa)
- zając szarak (Lepus europaeus)
- zając bielak (Lepus timidus)
- wiewiórka (Sciurus vulgaris)
- lis (Vulpes vulpes)
- jenot (Nyctereutes procynoides)
- kuna leśna (Martes martes)
- Kuna domowa (Martes foina)
- łasica (Mustela nivalis)
- tchórz (Mustela putorius)
- jeż (Erinaceus europaeus)
- kret (Talpa europaea)
- ryjówki (Sorex araneus)
- nietoperze (Chiroptera)
- łoś (Alces alces)
- wilk (Canis lupus)
- wydra (Lutra lutra)
- gronostaj (Mustela erminea)
- borsuk (Meles meles)
- bóbr (Castor fiber)
- norka amerykańska (Mustela vison) (gatunek obcy, problematyczny)
Ptaki:
- bielik (Haliaeetus albicilla)
- rybołów (Pandion haliaetus)
- orlik krzykliwy (Aquila pomarina)
- bocian czarny (Ciconia nigra)
- bocian biały (Ciconia ciconia)
- żuraw (Grus grus)
- puchacz (Bubo bubo)
- cietrzew (Lyrurus tetrix) - na granicy wyginięcia
- kania czarna (Milvus migrans) i ruda (Milvus milvus)
- trzmielojad (Pernis apivorus)
- kobuz (Falco subbuteo)
- błotniak zbożowy (Circus cyaneus)
- sowa uralska (Strix uralensis)
- kormoran (Phalacrocorax carbo sinensis)
- łabędź niemy (Cygnus olor)
- tracz nurogęś (Mergus merganser)
- czapla siwa (Ardea cinerea)
- rybitwa czarna (Chlidonias nigier)
- bąk (Botaurus stellaris)
- czajka (Vanellus vanellus)
- dzięcioł czarny (Dryocopus martinus) i dzięcioł zielony (Picus viridis)
- jarząbek (Tetrastes bonasia)
- orzechówka (Nucifraga caryocatactes)
- krzyżodziób świerkowy (Loxia curvirostra)
- wilga (Oriolus oriolus)
- gołąb siniak (Columba oenas)
- dudek (Upupa epops)
- zimorodek (Alcedo atthis)
- pluszcz ('Cinclus cinclus) - nad górną Krutynią i na strumieniu Pierwos
Bezkręgowce:
- paź królowej (Papilio machaon)
- rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa)
- rusałka admirał (Vanessa atalanta)
- mieniak tęczowiec (Apatura iris)
- kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo)
- wałkarz lipczyk (Polyphylla fullo)
Flora
Spośród roślinnych reliktów należy wymienić mchy takie jak mszar, koimek, widłoząb długolistny i torfowiec oraz drzewa - borealna wierzba borówkolistna i wierzba lapońska.
- cis (2 stanowiska)
- storczykowate:
- listera sercowata
- listera jajowata
- obuwik
- storczyk szerokolistny
- kruszczyk błotny
- kruszczyk rdzawoczerwony
- tajęża jednostronna
- gnieźnik leśny
- żłobik koralowy
- rosiczka okrągłolistna
- pływacz zwyczajny i pływacz średni
- pełnik europejski
- kosaciec syberyjski
- mieczyk dachówkowaty
- goździk pyszny
- dzwonecznik wonny
- orlik pospolity
- lilia złotogłów
- sasanka otwarta i sasanka łąkowa
- zawilec wielkokwiatowy
- dzwonek boloński
- ciepłolubny miodownik melisowaty
- kokoryczka okółkowa
Relikty glacjalne i borealne:
- chamedafne północna (największe stanowisko w Polsce)
- zimoziół północny
- wielosił błękitny
- turzyca strunowa
- turzyca luźnokwiatowa i wierzba borówkolistna
- widłak wroniec
- wełnianka delikatna
- bażyna czarna
- bagnica torfowa
- turzyca bagienna
- żurawina drobnolistkowa
Rośliny wodne i związane z wodą:
- kłoć wiechowata (brzegi jeziora Lisunie)
- jeżogłówka najmniejsza
- rdestnica nitkowata
- mech wodny (Fontinalis dalecarlica)
- krasnorost (Hildebrandtia rivularis)
- mech (Paludella squarrosa)
Zbiorowiska roślinne:
- grąd
- bór sosnowy
- ols i ols torfowcowy
W przyszłości planowane jest na części Mazurskiego Parku Krajobrazowego utworzenie parku narodowego.
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody znajdujące się na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego to:
- Rezerwat przyrody Czapliniec - ornitologiczny, o powierzchni 17,10 ha
- Rezerwat przyrody Czaplisko Ławny Lasek - ornitologiczny, o powierzchni 6,8[1] ha
- Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno - ornitologiczny, o powierzchni 1189,11 ha
- Rezerwat przyrody Jezioro Warnołty - krajobrazowo-ornitologiczny, o powierzchni 373,3 ha
- Rezerwat przyrody Królewska Sosna - leśno-torfowiskowy, o powierzchni 103,76 ha
- Rezerwat przyrody Krutynia Dolna - krajobrazowo-florystyczno-faunistyczny, o powierzchni 969,33 ha
- Rezerwat przyrody Krutynia - krajobrazowo-leśny, o powierzchni 273,12 ha
- Rezerwat przyrody Pierwos - krajobrazowo-florystyczno-faunistyczny, o powierzchni 605,48 ha
- Rezerwat przyrody Strzałowo - leśny, o powierzchni 14,12 ha
- Rezerwat przyrody Zakręt - torfowiskowo-leśny, o powierzchni 105,8 ha