Pszczewski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy w woj. lubuskim i wielkopolskim, założony w 1986.
Park składa się z dwóch części. Pierwsza o pow. 10 250 ha, obejmuje liczne jeziora w dolinie rzeki Obry, m.in. Lubikowskie (pow. 327 ha,) Wielkie, Konin, Rybojadło, Chłop i Szarcz, zaś druga, znacznie mniejsza (1 970 ha), leżąca kilkanaście kilometrów na wschód, obejmuje fragment doliny niewielkiej rzeki Kamionki. Obszar między nimi należy do otuliny parku. Pod względem fizycznogeograficznym teren parku znajduje się w obrębie Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Poznańskiego.
Rzeźba terenu jest urozmaicona. Występują różne typy krajobrazu (morenowy, sandrowy, dolinny) z: jeziorami polodowcowymi, ozami, sandrami, dolinami rzecznymi z starorzeczami i in. Większość powierzchni parku (64,4%) zajmują lasy, jednak w większości są to lasy młode, o charakterze gospodarczym. Wśród nich przeważają bory sosnowe z ubogim runem, rosnące na piaszczystych terenach sandrowych. Fragmenty dobrze zachowanych lasów liściastych występują w dolinie Kamionki – są to grądy (dęby, graby, jawory) i olsy (olchy z niewielką domieszką jesionów).
Wody stanowią 11,8% powierzchni. Jeziora w dolinie Obry są płytkie i silnie zeutrofizowane, jednak te leżące na północ od nich są zdecydowanie głębsze (średnie głębokości od 5–10 m). Brzegi jezior porośnięte są szerokim pasem roślinności: trzcinowisk, oczeretów, szuwarów. Najważniejsze cieki wodne to: Obra, Struga Lubikowska i Kamionka, będące dopływami Warty.
Najwidoczniejszy element fauny parku stanowi ptactwo wodne, które znajduje tutaj dogodne warunki lęgowe jak i podczas wędrówek. Występują m.in.: łyska, perkoz dwuczuby, kaczka krzyżówka, łabędź niemy, trzcinniczek, trzciniak, potrzos. W lasach liściastych gniazdują: bocian czarny, bielik, siniak, dzięcioł średni i inne. Stwierdzono występowanie co najmniej 27 gatunków ryb, w tym: siei i sielawy, 11 gatunków płazów. Ssakami związanymi ze zbiornikami wodnymi są: bobry i wydry.
W obrębie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego znajdują się rezerwaty przyrody: „Jezioro Wielkie” (pow. 236,3 ha, rok zał. 1991), gdzie gniazdują m.in.: gęsi gęgawy, krakwy, cyranki, cyraneczki, płaskonos; znajduje się tutaj również kolonia czapli siwej (30–50 par); oraz „Jezioro Gołyńskie” (pow. 3,1 ha).
Liczba osób mieszkających na terenie parku jest niewielka (około 1100), brak jest przemysłu. Źródłem zanieczyszczeń są wody Obry, zawierające dużo związków biogennych, co nasila proces eutrofizacji jezior, przez które przepływa. Zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego parku jest wznoszenie domków letniskowych i ośrodków wczasowych nad brzegami jezior, często nielegalne, oraz wypalanie traw i trzcinisk.
Podstawa prawna
Data utworzenia formy ochrony przyrody
- Uchwała Nr XI-63-86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gorzowie Wlkp. z dnia 25 kwietnia 1986 r. /Dz. Urz. Woj. Gorz. Nr 9, poz. 105 z 1986 r./
- Rozporządzenie Nr 9 Wojewody Gorzowskiego z dnia 25 czerwca 1998 r. w sprawie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego.
Położenie geograficzne i administracyjne
- Szerokość x = 52 st. 28 min 00 sek.
- Długość y = 15 st. 49 min 00 sek.
Park Krajobrazowy położony jest na terenie:
województwo wielkopolskie:
- powiat międzychodzki
- gmina Międzychód
- powiat nowotomyski
- gmina Miedzichowo
województwo lubuskie:
- powiat międzyrzecki
- gmina Pszczew
- gmina Trzciel
- gmina Przytoczna
- gmina Międzyrzecz
Powierzchnia z wyszczególnieniem form własności
Powierzchnia ogółem Parku – 12.220,00 ha, w tym:
województwo wielkopolskie – 2,920,00 ha – 23,90%,
- gmina Międzychód – 1.970,00 ha – 16,12%
- gmina Miedzichowo – 950,00 ha – 7,77%
województwo lubuskie – 9.300,00 ha – 76,10%
- gmina Pszczew – 6.950,00 ha – 56,87%
- gmina Trzciel – 775,00 ha – 6,34%
- gmina Przytoczna – 1.325,00 ha – 10,84%
- gmina Międzyrzecz – 250,00 ha – 2,06 ha
Powierzchnia otuliny Parku – 33.080,00 ha, w tym:
województwo wielkopolskie – 14.625,00 ha – 44,21%
- gmina Międzychód – 7.450,00 ha – 22.52%
- gmina Miedzichowo – 7.175,00 ha – 21,69%
województwo lubuskie – 18.455,00 ha – 55,79%
- gmina Pszczew – 10.705,00 ha – 32,37%
- gmina Trzciel – 4.725,00 ha – 14,28%
- gmina Przytoczna – 1,500,00 ha – 4,53%
- gmina Międzyrzecz – 1,525,00 ha – 4,61%
Rezerwaty przyrody [edytuj]
- „Rezerwat przyrody Dąbrowa na wyspie” – 4,40 ha gm. Przytoczna
- „Rezerwat przyrody Jezioro Wielkie” – 236,30 ha gm. Trzciel
- „Rezerwat przyrody Jeziora Gołyńskie” – 3,10 ha gm. Pszczew
- "Rezerwat przyrody Dolina Kamionki" – 59,18 ha gm. Międzychód
- „Rezerwat przyrody Rybojady” – 5,61 ha gm. Trzciel w otulinie PPK
Opis obiektu poddanego pod ochronę
Teren Parku charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i kulturowymi. Wraz z otulina obejmuje teren gm. Pszczew i częściowo gmin: Międzychód, Międzyrzecz, Przytoczna i Trzciel. Tworzą go dwa odrębne kompleksy. Jest to obszar obniżenia obrzańskiego z jeziorami rynnowymi rozciągający się od Trzciela do Rokitna.
Głównym celem utworzenia Parku jest ochrona i zachowanie walorów krajobrazowych, jego wartości przyrodniczych, kulturowych i dydaktycznych. W 64% teren Parku porośnięty jest lasami, o przewadze drzewostanów sosnowych. Spotyka się tu również fragmenty lasów liściastych. Na obszarze Parku i otuliny znajduje się ponad 50 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. cennym elementem krajobrazu Parku i jego otuliny są zabytki kultury materialnej. Do najciekawszych należą:
- w Pszczewie – późnorenesansowy kościół z XVII w., barokowa plebania z XVIII w., park zabytkowy przy plebanii i kościele, pałac z parkiem podworskim, Muzeum Regionalne „Dom Szewca”.
- we wsi Rokitno dawne opactwo Cystersów z sanktuarium Matki Bożej Rokitniańskiej.