Szukaj zwierząt alfabetycznie: a| b| c| d| e| f| g| h| i| j| k| l| m| n| o| p| q| r| s| t| u| v| w| x| y| z|
Roztoczański Park Narodowy

POL Roztoczański Park Narodowy LOGO.svg

Roztoczański Park Narodowy utworzony w 1974 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski – położony na Roztoczu. Siedziba dyrekcji parku i muzeum przyrodniczego znajduje się w Zwierzyńcu.

Godłem parku jest konik polski typu tarpan.

Położenie i powierzchnia parku

Roztoczański Park Narodowy leży w środkowo-wschodniej części kraju, w województwie lubelskim. Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo obszary Roztocza. Park utworzony został w 1974 roku na obszarze 4801 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 8483 ha, z czego lasy zajmują 8102 ha (95,5%). Ochroną ścisłą objęto 806 ha (9,5%).

Park powstał na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, będących wcześniej lasami Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają 1936 r., kiedy to utworzono rezerwat przyrody Bukowa Góra, który obecnie jest jednym z obszarów ochrony ścisłej parku. Do chwili utworzenia Parku ochroną rezerwatową objęto 1064,38 ha w postaci 10 rezerwatów leśnych i florystycznych.

Położenie na mapie Polski
"Tło mapy lokalizacyjnej, z zaznaczonymi granicami"
"Roztoczański Park Narodowy"
Roztoczański Park Narodowy

Historia powstania

Tradycje ochrony przyrody na Roztoczu sięgają końca XVI w. kiedy obszar ten włączono do Ordynacji założonej przez Kanclerza Jana Zamoyskiego. Wówczas utworzono tutaj "zwierzyniec" otoczony wysokim parkanem o długości ok. 30 km. Obejmował on powierzchnię obecnego obwodu ochronnego Bukowa Góra oraz część obwodu ochronnego Florianka w granicach dzisiejszego Roztoczańskiego Parku Narodowego. W zwierzyńcu tym trzymano jelenie, dziki, wilki, rysie, żbiki i tarpany. Z braku funduszy "zwierzyniec" zlikwidowano pod koniec XVIII bądź na początku XIX w., a zwierzęta wypuszczono do otaczających lasów, a także rozdano okolicznym mieszkańcom.

Mimo likwidacji "zwierzyńca" kultywowano w dalszym ciągu tradycje ochrony przyrody tego regionu. Teren ten bowiem stale przyciągał licznych badaczy, którzy to dostrzegając dużą wartość przyrodniczą Roztocza wszelkimi sposobami starali się go chronić. To właśnie dzięki nim od I połowy XX w. powstawały rezerwaty chroniące cenne stanowiska roślinne, aż w końcu, po wielu latach starań, w 1974 roku powołano tu Roztoczański Park Narodowy.

Roztoczański Park Narodowy zlokalizowany na Roztoczu Środkowym, objął swymi granicami jedne z najcenniejszych wartości przyrodniczych tego regionu. Swoją unikalność Roztocze, a tym samym i Park, zawdzięcza licznym procesom jakie zachodziły tutaj na przestrzeni dziejów. To właśnie one wycisnęły swoje piętno na organizmach zasiedlających ten teren. Specyficzny klimat Roztocza, przeplatanie się ciepłych i zimnych mas powietrza, zadecydowały o charakterze wykształconej tu szaty roślinnej. Ona z kolei stworzyła odpowiednie siedlisko dające ogromne możliwości rozwojowe dla różnych grup systematycznych zwierząt.

Geologia, geomorfologia i gleby

Park znajduje się w urozmaiconym krajobrazie Roztocza Środkowego w dolinie górnego Wieprza. Jest to obszar oddzielający Wyżynę Lubelską od Kotliny Sandomierskiej o zróżnicowanej budowie geologicznej. Garb Roztocza budują skały górnokredowe (opoki, gezy i margle). W strefie krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe. Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą zalegają w Dolinie Wieprza i Padole Zwierzyńca. Główne typy rzeźby to zrównanie wierzchowinowe, ostańce, krawędzie, padoły i doliny. W części północnej parku wśród gleb przeważają rędziny i pararędziny brunatne. Na pozostałym terenie jest większe urozmaicenie, przy czym największą powierzchnię zajmują piaszczyste gleby bielicowe właściwe.

Wody

Stawy Echo, w oddali koniki polskie

Główny ciek wodny Roztocza Środkowego i parku to rzeka Wieprz. Na odcinku przepływającym przez teren parku sklasyfikowana jest w II klasie czystości. Z terenu parku biorą początek strumienie: Szum i Świerszcz odprowadzające swe wody do Tanwi i Wieprza. Wody potoku Świerszcz zasilają kompleks stawów "Echo" oraz staw Kościelny w centrum Zwierzyńca.

Flora

Flora naczyniowa parku liczy około 700 gatunków, w tym liczne górskie (m.in. tojad dzióbaty, czosnek siatkowaty), borealne (widłak wroniec, zimoziół północny, pomocnik baldaszkowy), pontyjskie (szczodrzeniec ruski) oraz atlantyckie (rosiczka pośrednia, sporek wiosenny, sit sztywny, żarnowiec miotlasty, szczotlicha siwa itd.). Na terenie parku występuje około 400 drzew pomnikowych. W parku wyróżniono 19 zespołów leśnych i szereg zbiorowisk niższej rangi, z których najcenniejsze to wyżynny bór jodłowy i buczyna karpacka zajmujące około 35% powierzchni leśnej. Jodły osiągają w nich najwyższe wymiary w Polsce (50 m wysokości, 470 cm obwodu i do 20 m³ masy drzewnej). Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa, grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy, kontynentalne torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a także różne typy borów sosnowych. Na roślinność nieleśną składa się 28 zespołów i 12 zbiorowisk.

Fauna

Zaskrońce nieopodal Zwierzyńca

Z dużych ssaków na terenie parku występują: jelenie, sarny, dziki, wilki, rysie, lisy, kuny leśne, borsuki. W 1979 roku reintrodukowano bobry, które zadomowiły się w dolinie rzeki Wieprz. W 1982 roku do parku sprowadzone zostały koniki polskie będące potomkami dawnych dzikich koni leśnych – tarpanów. Drobne ssaki reprezentują chronione gatunki owadożernych: ryjówka aksamitna i ryjówka malutka zębiełek białawy oraz liczne gatunki nietoperzy. Żyją tu także: orzesznica, popielica, koszatka. Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad, bocian czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący dzięcioł białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb siniak, czyż oraz pliszka górska. Gady reprezentują jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec – dość często odmiany turkusowej), żmija zygzakowata i zaskroniec oraz rzadko spotykany żółw błotny. Z płazów warto wymienić salamandrę plamistą, traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę śmieszkę. Interesująca jest także fauna bezkręgowców parku, a szczególnie świat owadów, spośród których tylko samych chrząszczy jest ponad 2000 gatunków.

Zagrożenia

Kompleksy leśne parku podzielone są licznymi, głęboko wcinającymi się enklawami i półenklawami gruntów nieleśnych, których łączna powierzchnia przekracza 600 ha. Grunty te w połączeniu z obszarami zajętymi przez fragmenty lasów państwowych i prywatnych powodują silne rozczłonkowanie terenu parku oraz znacznie utrudniają prowadzenie skutecznej ochrony. Przez park przebiegają 2 linie kolejowe i kilka szos. Największe zagrożenie stanowią linia kolejowa Zwierzyniec – Biłgoraj (stanowiąca fragment Linii Hutniczej Szerokotorowej), przecinająca park na długości 1,5 km oraz normalnotorowa linia Zwierzyniec – Józefów, której długość na obszarze parku wynosi 5 km.

Walory turystyczne

Dom Plenipotenta – dyrekcja RPN

Największym ośrodkiem turystycznym okolicy jest Zwierzyniec. W mieście tym znajduje się zespół budynków, w których dawniej mieściła się administracja Ordynacji Zamojskiej. W starannie odremontowanym domu plenipotenta (zarządcy ordynacji) mieści się obecnie siedziba dyrekcji parku. Uwagę zwraca także pięknie architektonicznie wkomponowana w otoczenie bryła wybudowanego w 1994 r. Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego.

Chętnie odwiedzane przez turystów jest muzeum etnograficzno-przyrodnicze w Guciowie. W okolicy tej miejscowości znajdują się pozostałości grodziska z IX w., a także cmentarzyska kurhanowe.

Wielu turystów przyciąga wieś Florianka ze starym, rozłożystym dębem "Florianem" oraz "Płaczący Kamień" leżący przy granicy parku.

Przez teren parku przebiega pięć szlaków turystycznych:

  • centralny
  • krawędziowy
  • partyzancki
  • roztoczański
  • szlak obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej

Dla turystów udostępnione jest pięć pieszych ścieżek poznawczych oraz jedna trasa rowerowa. Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk powstania styczniowego, I i II wojny światowej (zobacz: powstanie zamojskie), czego dowodem są mogiły w Zwierzyńcu i okolicy (m.in. w miejscowości Wojda w gminie Adamów).

strona główna| zwierzęta| ogrody zoologiczne w Polsce| parki krajobrazowe w Polsce| przepisy| humor| kontakt