Biegus zmienny (Calidris alpina) - mały ptak brodzący z rodziny bekasowatych.

Występowanie 

Zamieszkuje w zależności od podgatunku:

• Calidris alpina arctica - północno-wschodnia Grenlandia. Zimuje w północno-zachodniej Afryce.
• Calidris alpina schinzii - południowo-wschodnia Grenlandia, Islandia, Wyspy Owcze i Wyspy Brytyjskie po południową Skandynawię i kraje basenu Morza Bałtyckiego. Bardzo nielicznie gnieździł się w północnej Polsce do końca XX w. Zimuje w Europie Południowej i Maghrebie.
• Calidris alpina alpina - Laponia i północna Rosja. Zimuje w Europie Zachodniej, basenie Morza Śródziemnego i dalej w Azji po północne Indie i Bangladesz. W Polsce spotykany na przelotach.
• Calidris alpina sakhalina - od Kołymy po Półwysep Czukocki. Zimuje na Dalekim Wschodzie.
• Calidris alpina actites - północny Sachalin. Miejsce zimowania nieustalone.
• Calidris alpina kistchinskii - na północ od Morza Ochockiego po Góry Koriackie, Kamczatkę i Kuryle. Miejsce zimowania nieustalone.
• Calidris alpina arcticola - północno-zachodnia Alaska, północna część Półwyspu Seward i północno-zachodnia Kanada. Zimuje na Dalekim Wschodzie.
• Calidris alpina pacifica - południowo-zachodnia Alaska i południe Półwyspu Seward. Zimuje w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej.
• Calidris alpina hudsonia - środkowa Kanada. Zimuje na wschodnim i zachodnim wybrzeżu USA oraz we wschodnim Meksyku.

W Wielkiej Brytanii to gatunek osiadły. Na zimowiskach natomiast zbierają się w ogromne, liczące tysiące osobników stada, zwłaszcza na wybrzeżach. W Polsce spotyka się na przelotach w marcu-maju i lipcu-listopadzie dwa podgatunki - C. a. schinzii i C. a. alpina pochodzący z terenów położonych dalej na północ. W końcu XX w. odnotowano lęgi na Bagnach Biebrzańskich, przy ujściu Redy do Zatoki Puckiej, w delcie Świny i nad Jeziorem Łebsko, ale obecnie ten gatunek nie gnieździ się w Polsce.

Cechy gatunku 

Wśród biegusów jest najpospolitszy. Krępy i ma stosunkowo krótką szyję i czarne nogi. Samice są nieco większe od samców, jednak obie płci ubarwione są jednakowo. W szacie godowej wierzch ciała rdzawobrązowawy z ciemnymi plamkami. Gardło i wole jasne z ciemnymi, podłużnymi kreskami. Na piersi i brzuchu czarna plama, boki, tył brzucha i podogonie białe. Dziób czarny, lekko wygięty w dół i większy od głowy. W szacie spoczynkowej wierzch szarosiwy, a spód biały. Jedynie na piersi i gardle czarne kreski. Młodociane podobne do osobników dorosłych, lecz pozbawione czarnej plamy na spodzie. Brzuch mają szarożółty podłużnie prążkowany z przodu, a poprzecznie z tyłu i dwie czarne plamy na jego bokach. Wierzch ciemny z rdzawobrązowymi i białymi obrzeżeniami piór. Głowę i pierś mają żółtobrązową.

W locie przez skrzydła ciągnie się biały pas, widać też białe obrzeżenie kupra. Sterówki są szarobrązowe, czarne u nasady. Poza tym środkowa para piór jest nieco dłuższa. Lecąc w stadach mogą wykonywać czasem gwałtowne zwroty. Biegusy wielkością dorównują szpakom. Zaniepokojone lub gdy są w powietrzu wydają klekoczące "tirr", a w czasie toków chrapliwe "trur ur ir".

C. a. arctica jest najmniejszy, najciemniejszy i ma najkrótszy dziób. C. a. pacifica i C. a. hudsonia są największe, najjaśniejsze i posiadające najdłuższe dzioby. W szacie spoczynkowej grzbiet rdzaworudy u C. a. alpina, żółtawy u C. a. schinzii i czerwonawożółty u C. a. arctica. Ogólnie jednak w terenie trudno jest je od siebie odróżnić.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 15-30 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 35-40 cm
waga ok. 30-85 g

Biotop 

Tundra, torfowiska i bezdrzewne tereny podmokłe. W Skandynawii spotkać go można w piętrze alpejskim tamtejszych gór. Poza sezonem godowym preferują wybrzeża wód, zarówno słodkich jak i słonych. Rzadziej spotkać go można w głębi lądu, ale zalatuje tam regularnie.

Grupowe żerowanie

Toki 

Po powrocie na tereny lęgowe, od marca do maja, samiec krąży nad wybranym terenem w nierównym locie. Czasem siada na podwyższeniu i zaczyna swoje niskie trele. Zrywa się nagle do pionowego lotu, po czym z powrotem spada. Dla swojej przyszłej partnerki szykuje parę gniazd. Samica wybiera najlepsze i wyścieła je trawą, mchem i liśćmi.

Gniazdo 

Na ziemi ze skąpą wyściółką, pod osłoną roślin zielnych, czasem krzewów w trudno dostępnym miejscu.

W upierzeniu spoczynkowym, Missisipi

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-lipcu (w Polsce w maju) 4 jaja o rozmaitym ubarwieniu (najczęściej oliwkowym lub brązowym).

Okres lęgowy 

Jaja wysiadywane są przez okres 16-22 dni przez obydwoje rodziców. Oba dorosłe ptaki zajmują się też młodymi, choć więcej czasu poświęcają temu samce. Pisklęta mają jasnożółty puch z czarnymi pasami i rzędami jasnych kropek. U biegusów obserwowane było "adoptowanie" obcych ptaków, zarówno przez pary posiadające już potomstwo, jak i przez te, które go jeszcze nie mają. Odnotowano też zaskakujące zachowania samic, które przedwcześnie opuszczały swoje młode, nie czekając za nimi. Pisklęta usamodzielniają się po 4 tygodniach. Odloty następują od końca lipca aż po październik. W Niemczech setki tysięcy ptaków można zobaczyć wtedy nad Morzem Wattowym, gdzie się przepierzają.

Pożywienie 

Drobne bezkręgowce, m.in. robaki, ślimaki, małże, skąposzczety, larwy komarów i skorupiaków, oraz zielone części roślin. Szukają go w miękkim mulistym podłożu.

Ochrona 

Gatunek chroniony. Uznany jako silnie zagrożony wyginięciem w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt oraz Dyrektywie Ptasiej. W Polsce występowało najwyżej 20 par lęgowych, dziś spotyka się stada liczące nawet kilkaset osobników w trakcie wędrówki jesiennej. Zagrożeniami dla tego gatunku są osuszanie podmokłych łąk lub szybkie ich zarastanie trzciną i niszczenie terenów lęgowych, a dla ptaków wędrujących - ubywanie naturalnych plaż i ich nadmierna penetracje przez ludzi.