Czernica, kaczka czernica, (Aythya fuligula) – gatunek 艣redniego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Zamieszkuje pó艂nocn膮 Eurazj臋 w pasie od Islandii i Wielkiej Brytanii po Kamczatk臋. Na po艂udniu osi膮ga Europ臋 艢rodkow膮, pó艂nocn膮 Mongoli臋 i Hokkaido – zasadniczo jest to pas pomi臋dzy 70°N a 48°N.
Populacje zachodnioeuropejskie s膮 koczuj膮ce lub osiad艂e, a pó艂nocne w臋drowne, przeloty w marcu–maju i sierpniu–grudniu. Zimuj膮 w pó艂nocno-zachodniej Europie (do艂膮czaj膮c do populacji osiad艂ej), basenie Morza 艢ródziemnego, na Bliskim Wschodzie, w subsaharyjskiej Afryce, Azji 艢rodkowej, subkontynencie indyjskim, po艂udniowo-wschodniej Azji oraz w Japonii i na Filipinach. Sporadycznie pojawiaj膮 si臋 na Alasce i zachodnim wybrze偶u Ameryki Pó艂nocnej.
W Polsce nieliczny ptak l臋gowy, gnie藕dzi si臋 na ca艂ym ni偶u, miejscami do艣膰 licznie[3]. Zimuje na wybrze偶u Ba艂tyku i nad wi臋kszymi rzekami na zachód od Wis艂y.
Od XIX wieku zwi臋ksza si臋 jej liczebno艣膰 i kolonizuje nowe obszary. Na pocz膮tku XX wieku zasiedli艂a Europ臋 艢rodkow膮, gdzie sta艂a si臋 jednym z najliczniejszych gatunków kaczek. Od pocz膮tku lat dziewi臋膰dziesi膮tych notuje si臋 zasiedlanie po艂udniowych rejonów tej cz臋艣ci Starego Kontynentu – czernica pojawi艂a si臋 w Austrii i na Pó艂wyspie Ba艂ka艅skim.
- Cechy gatunku
- Samiec w szacie godowej i spoczynkowej ma czarne cia艂o z metalicznym, fioletowym po艂yskiem na g艂owie, szyi i piersi. Boki, brzuch i lusterko bia艂e w szacie godowej, a brudnobia艂e w spoczynkowej. Dziób szary z czarnym paznokciem. Samica ciemnobr膮zowa z jasnym brzuchem i bia艂ym w膮skim paskiem wokó艂 nasady dzioba. Zarówno samiec, jak i samica maj膮 z ty艂u g艂owy czub, który jest d艂u偶szy u samca, z艂o偶ony ze zwisaj膮cych, l艣ni膮cych czarnych piór ozdobnych. M艂odociane podobne do samicy. Upierzenie spoczynkowe obu p艂ci podobne. Maj膮 偶ó艂t膮 t臋czówk臋, a w locie na skrzyd艂ach wida膰 pas bia艂ych lotek z czarn膮 otoczk膮 na tylnej kraw臋dzi. W czasie toków kaczor wydaje zduszone "gui gui", a kaczka chrapliwe "karr".
- Wymiary 艣rednie
- D艂ugo艣膰 cia艂a ok. 40–47 cm
- Rozpi臋to艣膰 skrzyde艂 ok. 72 cm
- Masa ok. 500–1400 g
- Biotop
- S艂odkowodne zbiorniki wodne stoj膮ce lub o s艂abym pr膮dzie, o g臋sto zaro艣ni臋tych brzegach i otwartym lustrze wody. Spotyka si臋 j膮 jednak równie偶 na niewielkich, do艣膰 zaro艣ni臋tych stawach, torfowiskach i mniej zaro艣ni臋tych gliniankach. W wi臋kszych europejskich miastach, jak Hamburg i Londyn, zasiedlaj膮 te偶 miejskie sadzawki w parkach.
- Gniazdo
- Pary dobieraj膮 si臋 jeszcze na zimowisku. Czernice wracaj膮 na l臋gowiska stadami od marca do kwietnia. Gnie偶d偶膮 si臋 do艣膰 pó藕no, bo dopiero od czerwca do lipca. Gniazda zak艂adaj膮 w ró偶norodnych miejscach, ale blisko wody: na l膮dzie tu偶 przy brzegu, na zwa艂ach trzciny lub p艂ywaj膮cej platformie, a równie偶 na wysepkach, zbudowane ze 艣wie偶ych ro艣lin.
- Jaja
- W ci膮gu roku wyprowadza jeden l臋g, sk艂adaj膮c w maju–czerwcu 3 do 20 oliwkowo- lub zielonkawoszarych jaj o 艣rednich wymiarach 59 x 41 mm i 艣redniej masie 56 g.
- Okres l臋gowy
- Jaja wysiadywane s膮 przez okres 23 do 28 dni przez samic臋. Piskl臋ta opuszczaj膮 gniazdo po oko艂o 12 godzinach, a usamodzielniaj膮 si臋 po 45 do 50 dniach. Kacz臋ta maj膮 ciemny puch. Potrafi膮 lata膰 po 7 tygodniach. Jesienne przeloty rozpoczynaj膮 si臋 we wrze艣niu, a najintensywniej zachodz膮 w pa藕dzierniku.
- Po偶ywienie
- Drobne zwierz臋ta, g艂ównie mi臋czaki, uzupe艂nione przez ro艣liny, g艂ównie nasiona. 呕eruje nurkuj膮c do 2-3 metrów g艂臋boko艣ci.
- Ochrona
- W Polsce gatunek 艂owny od 15 sierpnia do 21 grudnia.
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierz臋ta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kr臋gowce |
Gromada | ptaki |
Podgromada | Neornithes |
Nadrz膮d | neognatyczne |
Rz膮d | blaszkodziobe |
Rodzina | kaczkowate |
Podrodzina | kaczki |
Rodzaj | Aythya |
Gatunek | czernica |
Nazwa systematyczna | |
Aythya fuligula | |
(Linnaeus, 1758) | |
Kategoria zagro偶enia (CzKGZ) | |
najmniejszej troski
|