Daniel (Dama dama) – gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych o wyglądzie i trybie życia podobnym do jelenia szlachetnego. Pochodzi z Azji Mniejszej. Sprowadzony przez Fenicjan, a później Rzymian na obszary śródziemnomorskie, rozpowszechniony w wielu krajach, również w Polsce.

Taksonomia 

Część systematyków wyodrębnia dwa podgatunki daniela:

• Dama dama dama – daniel europejski
• Dama dama mesopotamica – daniel mezopotamski

Pozycja taksonomiczna daniela mezopotamskiego jest wśród systematyków dyskutowana. Według niektórych^[3] jest to odrębny gatunek.

Morfologia 

Daniel – albinos

Głowa samicy

Daniel jest mniejszy od jelenia szlachetnego. Długość ciała wynosi 130 – 150 cm, wysokość w kłębie ok. 105 cm. Samce są wyraźnie większe od samic i przeciętnie ważą od 65 do 80 kg (nawet do 120 kg), samice 30 – 50 kg (do 90 kg). Grzbiet ciała ma ubarwienie rudobrązowe z charakterystycznymi białymi plamami. Wzdłuż kręgosłupa biegnie ciemna smuga. Spód ciała jest biały, na pośladkach występuje biała plama z ciemnym obrzeżeniem, tzw. lusterko. Ogon jest od góry czarny, od spodu biały. W zimie ubarwienie grzbietu ciała zmienia się na szare, bez plam (tzw. szata zimowa). Niektóre osobniki są czarne i białe, jednak nie są one albinosami, ponieważ nie mają czerwonych oczu. Jak u innych przedstawicieli jeleniowatych, samiec posiada poroże, które co roku zrzuca (zwykle w maju), a na jego miejsce wyrasta nowe, w młodym wieku większe, u starszych osobników często słabsze. Są one bardziej szerokie, łopatowate, a jednocześnie mniejsze niż u jelenia szlachetnego. Samica nie posiada poroża. Największe poroża 6–10 letnich danieli osiągają 5–7 kg masy. Daniele mają dobry węch, słuch i bardzo dobry wzrok.

Występowanie

Naturalnym obszarem jego występowania jest obszar śródziemnomorski (południe Europy, Azja Mniejsza i północna Afryka). W Polsce nie jest gatunkiem rodzimym. Został introdukowany po raz pierwszy w XIII wieku na Nizinie Śląskiej^[4]. Od XVII wieku był wielokrotnie wprowadzany w wielu regionach kraju. Obecnie występuje głównie w zachodniej części Polski, dość nielicznie. Na świecie został z powodzeniem wprowadzony do blisko 40 krajów w różnych regionach, w tym w obydwu Amerykach, Australii i Oceanii.

Biotop

Zajmuje różne siedliska, od suchych i gorących po zimne i wilgotne. Wykazuje duże zdolności adaptacyjne. Preferuje rzadkie lasy i ich obrzeża, czasami wychodzi na żerowanie na podleśne pola uprawne i łąki. W górach występuje na wysokościach do ok. 1000 m n.p.m. Żeruje głównie w nocy.

Tryb życia

Żyje w stadach, starsze samce żyją samotnie lub w niewielkich grupach. Pod koniec lata łączą się z grupami samic. Żywi się roślinami zielnymi, młodymi gałązkami drzew i krzewów, a także mchami i porostami. Jest przy tym mniej wybredny niż jeleń. Komunikują się językiem ciała, dźwiękami i zapachami.

Rozród

Gody (bekowisko) odbywają się w miesiącach październik – listopad. Samica rodzi w czerwcu lub lipcu jedno młode, czasami dwa, rzadko trzy, po ciąży trwającej około 230 dni. Młode po urodzeniu przebywają wraz z matką i ssą mleko matki aż do jej następnej rui. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach, żyją do 25 lat.

Zagrożenia i ochrona

Daniele stanowią pokarm większych drapieżników. Przez człowieka są zabijane dla mięsa, skór i poroża. W Polsce daniel jest zwierzęciem łownym z okresem ochronnym. Na byki polowania wolno prowadzić od 1 października do 31 stycznia, natomiast na łanie i cielaki od 1 października do 15 stycznia (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne z 16.03.2005 r.). Populacja irańska, traktowana przez różnych autorów jako podgatunek daniela lub odrębny gatunek Dama mesopotamica – daniel mezopotamski, jest narażona na wyginięcie.