Derkacz (Crex crex) – gatunek średniego ptaka z rodziny chruścielowatych, zamieszkujący Europę poza jej północno-wschodnią częścią oraz Azję po Zabajkale, Iran i Chiny. Zimuje w Afryce na południe od Sudanu. W Polsce nieliczny ptak lęgowy. Gnieździ się w całym kraju, jednak jest to rozkład nierównomierny: liczniejszy jest na północy i wschodzie. Większość obserwacji dotyczy jedynie jego charakterystycznego głosu, ponieważ jest to ptak bardzo płochliwy, o skrytym trybie życia.

Cechy gatunku 

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała rdzawobrązowy z ciemnymi, podłużnymi plamami. Boki głowy, szyja bez karku i pierś popielatoniebieskie, z delikatnym brązowawym nalotem. Boki w płowordzawe poprzeczne prążki. Młode wyglądają identycznie jak dorosłe, lecz są ogólnie bardziej brązowe.

Głos to donośny, dwusylabowy terkot, przypominający "der der" (stąd polska nazwa) lub "kreks kreks" (stąd nazwa łacińska).

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 24-30 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 40-50 cm
waga ok. 120-160 g

Biotop 

Wilgotne łąki z wysoką roślinnością zielną i kępami krzewów, pola uprawne oraz suchsze miejsca na bagnach. Zasadniczo występuje na nizinach, jednak na Kaukazie i w Ałtaju zamieszkuje piętro hal do 3000 m n.p.m.

Gniazdo 

Na ziemi, pod osłoną roślin zielnych lub wewnątrz krzewu.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu – sierpniu 8 do 14 jaj.

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 16-21 dni przez samicę (istnieją niepotwierdzone doniesienia o współudziale samca). Rodzice karmią pisklęta tylko przez pierwsze 3 do 4 dni życia. Młode osiągają umiejętność latania w wieku ok. 6 tygodni.

Pożywienie 

Owady i inne małe zwierzęta oraz nasiona i części zielone roślin.

Ochrona 

Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej.