Kuropatwa (Perdix perdix) – gatunek dużego, osiadłego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Zamieszkuje niemal całą Europę oraz Azję Środkową. W górach może osiągać 2500 m n.p.m. (w Tatrach do 1700 m n.p.m.). Wprowadzona przez człowieka do Ameryki Północnej. Populacja podlega znacznym wahaniom, liczebność ptaków zależy od ostrości zimy oraz pogody w czerwcu i lipcu, gdy wykluwają się pisklęta, które są bardzo wrażliwe na przemoknięcie i wychłodzenie.

W Polsce nieliczny ptak lęgowy, głównie na niżu; lokalnie bywa średnio liczny.

Cechy gatunku 

Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Głowa i kark oliwkowoszare, policzki rude. Wierzch ciała szarobrunatny ze słabo zaznaczonymi rdzawymi i czarnymi poprzecznymi pręgami. Na barkach i skrzydłach niewielkie podłużne białe plamy. Spód i boki ciała szare z delikatnym, falistym rysunkiem, na bokach pionowe, szerokie rdzawe pręgi. Na białym brzuchu rdzawa plama w kształcie podkowy (u samic mniej wyraźna, często niekompletna). Sterówki rdzawobrązowe, lecz środkowa para szarobrunatna. Lotki płowe z ciemnorudymi plamami. Za okiem naga, pokryta brodawkami skóra, szczególnie rzucająca się w oczy w okresie godowym.

Wymiary średnie 

• Długość ciała ok. 29–35 cm
• Rozpiętość skrzydeł 52–57 cm
• Masa ok. 350–450 g.

Biotop 

Pola z zadrzewieniami lub zakrzewionymi miedzami.

Gniazdo 

Na ziemi, dobrze ukryte między roślinami. Podczas wysiadywania w przypadku niebezpieczeństwa kuropatwa zrywa się dopiero w ostatniej chwili.

Jaja 

Wyprowadza jeden lęg w roku. W kwietniu lub maju składa 10 do 20 (bardzo rzadko do 24) jaj. Zdarza się, że po stracie lęgu wyprowadzany jest drugi (najpóźniej w sierpniu).

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 23–25 dni przez obydwoje rodziców.

Najdłużej żyjąca kuropatwa, której wiek oznaczył człowiek, miała 5 lat (to jeden z krócej żyjących polskich ptaków).

Pożywienie 

Pokarm roślinny, latem uzupełniany przez owady. Bezkręgowce stanowią podstawę diety piskląt.

Ochrona 

Obecnie w Polsce na liście zwierząt łownych. Okres polowań na kuropatwę trwa od 11 września do 21 października, a w drodze odłowu – do 15 stycznia.