Lampart (pantera, leopard) (Panthera pardus) – ssak z rodziny kotowatych. Czwarty pod względem wielkości kot świata (po tygrysie, lwie i jaguarze). Na wolności żyje ich około 50 tysięcy, podczas gdy pół wieku temu było ich 700 tysięcy. Szacuje się, że do 2020 roku lamparty wyginą całkowicie.

Występowanie

Występuje w całej Afryce (z wyjątkiem pustyń) oraz południowej i środkowej Azji. Zamieszkuje wilgotne, zwarte lasy i suchą sawannę, tereny górzyste i równiny.

• Zanzibar – wytępiony
• Azja Mniejsza – prawdopodobnie wytępiony
• wyspa Samos – wytępiony
• Bliski Wschód
• Afganistan, Zakaukazie, Kaukaz Północny po rzeki Kubań i Terek Rosyjski Daleki Wschód po Amur – wytępiony poza Krajem Nadmorskim (Przymorski)
• Chiny, Indochiny, południowa Azja Centralna
• subkontynent indyjski wraz z Cejlonem
• Jawa i Sumatra

Charakterystyka 

Lampart to średniej wielkości kot, posiada okrągłe uszy osadzone na głowie o krótkim pysku. Szerokie łapy wyposażone są w ostre pazury.

Samiec w RPA

Sierść jest błyszcząca, na grzbiecie i bokach usiana ciemnymi plamami o wielkości grochu albo orzecha. Plamy te układają się w rozetki bez plamek w środku. Jest to istotna cecha w rozpoznawaniu różnicy między lampartem (panterą) a jaguarem amerykańskim, gdyż jaguar w środku tych plam posiada dwie, czasem trzy plamki.

Pantery żyjące w lasach są mniejsze od tych, które żyją na sawannach. Różnią się też ubarwieniem. Koty zamieszkujące tereny otwarte mają jaśniejsze i rzadziej rozmieszczone cętki.

Melanistyczny lampart, "czarna pantera"

Oprócz osobników cętkowanych spotyka się również osobniki melanistyczne, tzw. "czarne pantery". Swoją barwę zawdzięczają większej ilości pigmentu (melaniny). Przy dobrym świetle można zauważyć charakterystyczne cętki.

Wielkość

• wysokość: 60-80 cm
• długość ciała: przeciętnie 100-150 cm; niekiedy do 190 cm 
• długość ogona: 58-110 cm
• waga: samica 60-80 kg, samiec 70-90 kg

Tryb życia 

Zwierzęta te są samotnikami (choć nieraz grupy rodzinne mogą wynosić od czterech do sześciu osobników). Polują w nocy, a za dnia odpoczywają, często drzemiąc wyciągnięte na gałęzi drzewa. Z reguły prowadzą osiadły tryb życia, lecz w poszukiwaniu nowych terenów łowieckich mogą się przemieszczać. Unikają człowieka. Terytorium samca może osiągać od pięciu do czterdziestu kilometrów kwadratowych.

Lamparty charakteryzują się niebywałą zwinnością i siłą. Potrafi wykonywać 6-8-metrowe skoki. W polowaniu za zwierzyną jest bardzo zwinny.

Potrafią się wspinać i nie boją się stąpać po dość cienkich gałązkach. Niejednokrotnie wciągają wysoko w koronę drzew ofiary trzy razy cięższe od siebie, a nawet młode żyrafy. Choć nie przepadają za wodą, lamparty potrafią świetnie pływać.

Lamparty żyją ok. 15-25 lat.

Pokarm

Poluje na lisy, zające, mangusty, perliczki, węże, jaszczurki, ryby, młode antylopy, świnie rzeczne, szakale, gryzonie czasem nawet polują na małpy(najczęściej szympansy) i wiewiórki. Rzadziej poluje na większe zwierzęta takie jak bawoły i antylopy nilgau.

Lamparty wolą naturalną zdobycz, ale jej brak zmusza je do polowania na zwierzęta hodowlane. Zdarzają się lamparty ludojady, ale najczęściej są to osobniki stare, chore, niezdolne do polowań albo samice wychowujące młode.

Polując, mimo swej dużej siły, potężnych kłów i pazurów lamparty są niekiedy zmuszane do wycofania się z polowania i ataku w obliczu takich przeciwników jak pawiany w grupie.

Rozmnażanie

Młode

Dojrzałość płciową lampart osiąga w wieku od 2,5 do 3 lat. Okres godowy u lampartów trwa wiosną, a w tropikach cały rok. Po ciąży trwającej 90-112 dni rodzi się od jednego do sześciu młodych, które opuszczają matkę po ok. 2-3 latach w poszukiwaniu własnego terytorium.

Systematyka

Systematyka gatunku jest sporna. Wyróżnia się 7-30 podgatunków. Podgatunki afrykańskie:

• lampart afrykański (Panthera pardus) – Sudan, Etiopia, Kenia (niskie ryzyko)
• lampart senegalski (Panthera pardus leopardus) – Afryka Zachodnia
• lampart somalijski (Panthera pardus nanopardus) – Somalia
• lampart berberyjski (Panthera pardus panthera) – Afryka Północna od Maroka po Egipt – skrajnie zagrożony wyginięciem (250 osobników w izolowanych populacjach)
• lampart zanzibarski (Panthera pardus adersi) – Zanzibar, prawdopodobnie wytępiony
• Panthera pardus antinorii – Erytrea i tereny przyległe
• Panthera pardus chui – Uganda
• Panthera pardus iturensis – Kotlina Kongo
• Panthera pardus melanotica, Afryka Południowa
• Panthera pardus sindica, Afryka południowozachodnia
• Panthera pardus suahelica – wschodnia Afryka Równikowa
• Panthera pardus shotridgei – Afryka Centralna

Podgatunki euroazjatyckie:

• lampart indyjski (Panthera pardus fusca), Indie i częściowo Pakistan – niskie ryzyko
• lampart chiński (Panthera pardus japonensis), Chiny wschodnie – zagrożony wyginięciem
• lampart amurski (Panthera pardus orientalis), Mandżuria, Korea – skrajnie zagrożony wyginięciem
• lampart arabski (Panthera pardus nimr), Półwysep arabski po pustynie Negew na północy, – skrajnie zagrożony wyginięciem (50 osobników na wolności)
• lampart perski (Panthera pardus saxicolor), Iran, Azerbejdżan, Afganistan, zachodni Pakistan, Turkmenistan, Tadzykistan, Uzbekistan, Kirgistan, Kazachstan – zagrożony wymarciem
• lampart anatolijski (Panthera pardus tulliana), Turcja, Syria, Liban, północny Izrael, wyspa Samos, Gruzja zachodnia, zachodni Kaukaz – skrajnie zagrożony, prawdopodobnie wymarły(ostatni znany osobnik został zastrzelony w 1974, niepotwierdzone obserwacje z okresu późniejszego – ostatni z 2004)
• lampart jawajski (Panthera pardus melas), – Jawa, – zagrożony wyginięciem
• lampart cejloński (Panthera pardus kotiya), – Sri Lanka, – skrajnie zagrożony wyginięciem
• lampart synajski (Panthera pardus jarvisi), – Synaj, Pustynia Judejska – skrajnie zagrożony wyginięciem lub wymarły
• lampart zakaukaski (Panthera pardus ciscaucasica), – obecnie Mały Kaukaz, Góry Tałyskie i przyległe tereny Iranu, Turcji, Gruzji, Kaukaz rosyjski – skrajnie zagrożony wyginięciem
• Panthera pardus delacouri, Azja Południowowschodnia
• Panthera pardus millardi, Kaszmir, północny Pakistan
• Panthera pardus pernigra, Nepal, Kaszmir
• Panthera pardus dathei, południowy Iran.
• Panthera pardus pernigra – Tybet

Ochrona

Niektóre podgatunki lamparta są skrajnie zagrożone wyginięciem: lampart amurski (Panthera pardus orientalis), nimr (Panthera pardus nimr), lampart anatolijski (Panthera pardus tulliana), lampart berberyjski (Panthera pardus panthera) lub wytępione jak lampart zanzibarski (Panthera pardus adersi). Podgatunki zagrożone: lampart chiński (Panthera pardus japonensis), lampart jawajski (Panthera pardus melas), lampart cejloński (Panthera pardus kotiya), lampart perski (Panthera pardus saxicolor), lampart synajski (Panthera pardus jarvisi) i lampart zakaukaski (Panthera pardus ciscaucasica) i Panthera pardus dathei z centralnego Iranu.

Lampart jest objęty konwencją CITES (I załącznik). W ramach programów hodowlanych opracowanych dla ratowania zwierząt ginących, m.in. EEP hodowane są w ogrodach zoologicznych.

Ciekawostki

• Rekord w pożeraniu ludzi ustanowił lampart Rudraprayag, który zabił ponad 125 osób. Sam padł ofiarą myśliwego Jima Corbetta.