Szukaj zwierząt alfabetycznie: a| b| c| d| e| f| g| h| i| j| k| l| m| n| o| p| q| r| s| t| u| v| w| x| y| z|
Charakterystyka Lis rudy

Lis, lis pospolity, lis rudy (Vulpes vulpes) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae). Występuje na półkuli północnej, w części Azji, w Europie, Ameryce Północnej i północnej Afryce. W XIX wieku został wprowadzony do Australii, gdzie jest obecnie jednym z największych szkodników.

Charakterystyka ogólna 

Największy z lisów z rodzaju Vulpes. Zwierzę dobrze znane, o wydłużonym ciele, wąskim pysku, spiczastych uszach i charakterystycznym długim i bardzo puszystym ogonie. Kończyny krótkie, lecz wytrzymałe, u niektórych podgatunków bardzo cienkie. Barwa futra zależna od zamieszkiwanego rejonu i podgatunku, np. u podgatunku skandynawskiego intensywnie rude, a u kaukaskiego srebrzystoszare.

Szczenię

Tryb życia 

Aktywny po zmroku i w nocy, ale zachowania te mogą się zmieniać w zależności od sytuacji. W biegu może osiągać szybkość 40 km/h. W wysokiej trawie wyskakuje w górę, by móc się rozejrzeć. Żyje samotniczo lub w parach łączących się na całe życie lub tylko na czas rozrodu. Zajmuje rewir o wielkości od 1-10 km². Swoje terytorium znakuje moczem. Czasem obserwuje się rodziny lisie zorganizowane haremowo, z samcem i kilkoma samicami, przy czym miot daje tylko samica α czyli dominująca; u pozostałych dochodzi do zahamowania rui.

Lis rudy (V. v. schrencki) w Hokkaido w Japonii

Siedlisko

Lis to zwierzę leśne o bardzo dużym zróżnicowaniu preferencji środowiskowych; żyje w tundrze, lasach liściastych i iglastych oraz na pustyniach i w górach. Spotykany również na polach i w miastach.

Rozród

Dojrzałość płciową osiągają lisy pod koniec 1 roku życia. Okres godowy przypada na styczeń-luty, ciąża trwa około 51-54 dni, w miocie najczęściej 4-6 młodych, które rodzą się wczesną wiosną ślepe i głuche, z ciemnym wełnistym futrem; samiec pomaga w wychowaniu przynosząc upolowane zwierzęta. Młode ssą do 8 tygodnia, samodzielność osiągają po 3-5 miesiącach.

Pokarm

Ich pokarm stanowią małe ssaki, ptaki, owady, padlina, owoce.

Status

Lis należy do gatunków znakomicie znoszących presję ze strony człowieka. Nawet populacje prześladowane ze względu na futro lub dziesiątkowane przenoszoną wściekliznę, szybko się odradzają. Nie jest zagrożony wyginięciem.

W Polsce lis jest zwierzęciem łownym o okresie polowań od 1 czerwca do 31 marca (zmiana okresu łownego w związku z nowym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 22.09.2009 r. zmieniającym termin łowiecki na lisa z od "1 lipca" na od "1 czerwca"; źródło: oficjalna strona PZŁ: www.pzlow.pl)a na terenach obwodów łowieckich, gdzie występuje głuszec lub cietrzew przez cały rok. Na skutek prowadzonych akcji ochronnych w Polsce występuje obecnie problem nadmiernej ilości lisów, które w naturze dziesiątkowała wścieklizna.

Wielkość

długość ciała z głową, bez ogona
50-90 cm
długość ogona
33-36 cm
masa ciała
2,2-11 kg

Podgatunki

Wyróżnia się ponad czterdzieści podgatunków lisa:

  • V. vulpes abietorum Merriam, 1900
  • V. vulpes alascensis Merriam, 1900
  • V. vulpes alpherakyi Satunin, 1906 – futro rudobrązowe lub szare (południowo-zachodnie wybrzeże M. Kaspijskiego
  • V. vulpes anatolica Thomas, 1920
  • V. vulpes arabica Thomas, 1902
  • V. vulpes atlantica (Wagner, 1841) – stosunkowo mały (Algieria)
  • V. vulpes bangsi Merriam, 1900
  • V. vulpes barbara (Shaw, 1800)
  • V. vulpes beringiana (Middendorff, 1875)
  • V. vulpes cascadensis Merriam, 1900
  • V. vulpes caucasica Dinnik, 1914 – duża zmienność, futro srebrzystoszare (Kaukaz))
  • V. vulpes crucigera (Bechstein, 1789) – bardzo zmienny kolorystycznie (Europa Środkowa)
  • V. vulpes daurica Ognev, 1931
  • V. vulpes deletrix Bangs, 1898
  • V. vulpes dolichocrania Ognev, 1926
  • V. vulpes dorsalis (J. E. Gray, 1838)
  • V. vulpes flavescens J. E. Gray, 1843 – futro szarożółte (Iran, Pakistan)
  • V. vulpes fulvus (Desmarest, 1820) – duży, intensywnie rudoczerwony, stopy owłosione (Kanada, USA)
  • V. vulpes griffithi Blyth, 1854
  • V. vulpes harrimani Merriam, 1900
  • V. vulpes hoole Swinhoe, 1870
  • V. vulpes ichnusae Miller, 1907
  • V. vulpes indutus Miller, 1907
  • V. vulpes jakutensis Ognev, 1923
  • V. vulpes japonica J. E. Gray, 1868
  • V. vulpes karagan (Erxleben, 1777)
  • V. vulpes kenaiensis Merriam, 1900
  • V. vulpes kurdistanica Satunin, 1906
  • V. vulpes macroura Baird, 1852
  • V. vulpes montana (Pearson, 1836) – gęste, dość jasne futro (Alpy, Himalaje, Kaszmir, Turkiestan)
  • V. vulpes necator Merriam, 1900
  • V. vulpes niloticus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803)
  • V. vulpes ochroxantha Ognev, 1926
  • V. vulpes palaestina Thomas, 1920
  • V. vulpes peculiosa Kishida, 1924
  • V. vulpes pusilla Blyth, 1854
  • V. vulpes regalis Merriam, 1900
  • V. vulpes rubricosa Bangs, 1898
  • V. vulpes schrenckii Kishida, 1924
  • V. vulpes silacea Miller, 1907 – średniej wielkości, jaskraworudy, o srebrzystoszarym ogonie (Półwysep Iberyjski)
  • V. vulpes splendidissima Kishida, 1924
  • V. vulpes stepensis Brauner, 1914
  • V. vulpes tobolica Ognev, 1926 – sierść długa, miękka, o dużej zmienności barwy (północno-zachodnia Syberia)
  • V. vulpes tschiliensis Matschie, 1907
  • V. vulpes vulpes (Linnaeus, 1758) – o mocnej budowie, długim włosie, intensywnie rudej sierści i cienkich nogach (Skandynawia)

Choroby i pasożyty

Najgroźniejszą chorobą roznoszoną przez lisy jest wścieklizna. Wirus wywołujący wściekliznę jest przenoszony głównie przez ukąszenia, nie tylko na inne lisy, ale też na różne gatunki zwierząt dzikich i domowych. Podjęto działania przeciwko tej chorobie i co rok szczepi się zwierzęta na tę chorobę, dlatego lisy nie są już niebezpieczne pod tym względem. Częstą chorobą lisów jest świerzb. Znaczne zagrożenie dla zdrowia (w przypadku spożywania niemytych owoców runa leśnego) stwarzają też wydalane przez lisy wraz z kałem jaja bąblowca.

Ciekawostki

  • Lis zajmuje ważne miejsce w kulturze europejskiej i kulturze rodowitych mieszkańców Ameryki Północnej; w obu tych regionach jest tradycyjnie symbolem przebiegłości.
  • Na Litwie lisa, który miał ciemną pręgę wzdłuż grzbietu, i drugą pod kątem prostym na barkach, nazywano krzyżakiem. Odpowiednik tej nazwy jest też spotykany w innych językach (ang. cross fox).
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Podgromada ssaki żyworodne
Szczep łożyskowce
Rząd drapieżne
Podrząd psokształtne
Rodzina psowate
Rodzaj Vulpes
Gatunek lis
Nazwa systematyczna
Vulpes vulpes
(Linnaeus, 1758)
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CzKGZ)
Status iucn3.1 LC pl.svg
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Wiki-Vulpes vulpes.png
Zobacz też inne Ssaki (mammalia):
strona główna| zwierzęta| ogrody zoologiczne w Polsce| parki krajobrazowe w Polsce| przepisy| humor| kontakt