Łyska (Fulica atra) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny chruścieli (Rallidae).

Występowanie 

Zamieszkuje w zależności od podgatunku:

• Fulica atra atra – Europa, północna Afryka, Azory i Wyspy Kanaryjskie oraz Azja Środkowa aż po Japonię oraz Indie i Cejlon na południu. Przeloty w marcu-kwietniu i październiku-listopadzie, tworzy wówczas stada liczące tysiące osobników. Zimuje w południowej i zachodniej Europie, jeziorach alpejskich, południowej Azji aż po Filipiny i północnej Afryce. W Polsce gnieździ się licznie w całym kraju poza najwyższymi partiami gór, licznie zimuje na podgrzewanych, niezamarzających zbiornikach (np. na jeziorach konińskich).
• Fulica atra lugubris – Jawa i Nowa Gwinea
• Fulica atra novaeguinea – Nowa Gwinea
• Fulica atra australis – Australia, Tasmania i Nowa Zelandia
  
  
  

  Walczące łyski
  
  

  Łyska na gnieździe
  
  

  Młody osobnik

Morfologia 

Brak dymorfizmu płciowego, upierzenie łupkowoczarne z nagą, podobnie jak dziób, białą blaszką na czole, od której pochodzi polska nazwa gatunku. Palce otoczone karbowanymi płatkami skórnymi, łuski na nogach zielonosiwej barwy. Młode jaśniejsze z mniejszą i ciemną blaszką na czole, jasnoszarą szyją i piersią, czarnoszarym grzbietem, pisklęta ciemne z żółtą głową, białą brwią, czerwoną plamą na czole, o dziobie czerwonym u nasady, a reszcie białej z czarną kropką na końcu. Biała tarczka na czole występuje tylko na jesieni. Pierzenie lotek w lipcu i sierpniu ukryte w trzcinach. Głównie osiadła i koczująca, a tylko populacje północno-zachodnie wędrują jesienią na południowy zachód.

Pływając z lekko kiwającą się głową zanurzają się bardziej niż kurki wodne. Dość ciężko zrywają się do lotu - potrzebują rozbiegu na powierzchni, kiedy to nogi wyciągają do tyłu. Można wtedy dostrzec białe obrzeżenia piór. Kurki natomiast zrywają się do lotu dużo lżej i początkowo z nogami skierowanymi do dołu. Nurkują z lekkiego wyskoku. Podobna do niej łyska czubata pochodząca z Hiszpanii nad tarczką czołową ma dwa okrągłe narośla o barwie równie czerwonej jak dziób.

Dorosłe samce wydają wysokie "kew" lub "kreuw", a samice bezgłośne "tp". Gdy są wzburzone wydają wybuchowe "pix".

Wymiary średnie 

długość ciała ok. 37–42 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 70 cm
masa ciała ok. 0,6–1,2 kg

Biotop 

Słodkie lub słonawe zbiorniki zarośnięte trzciną lub sitowiem z oczkami czystej wody, również niezamarzające rzeki. Bardzo powszechna, na otwartych akwenach można spotkać przynajmniej jedną parę łysek.

Toki 

Po powrocie na lęgowiska w marcu porzuca życie towarzyskie. Pary, łączące się zimą, odchodzą w odosobnienie i stają się agresywne. Zaciekle bronią swojego terytorium, w walce o nie i o jego utrwalenie. Atakuje wtedy obce łyski biegnąc do nich na powierzchni i uderza w nie skrzydłami, aż się ich pozbędzie. Gdy cel jest osiągnięty z podniesioną szyją krąży wokół samicy. Takie zachowanie utrwala więzi między partnerami.

Para piskląt

Gniazdo 

Gniazdo znajdujące się na wodzie wśród roślin wodnych, na złamanych źdźbłach lub bezpośrednio na powierzchni, blisko otwartej wody, zakładane jest przez oboje rodziców. Samiec buduje również jedno lub dwa gniazda zapasowe w celu odpoczynku lub noclegu. To wysokie budowle złożone z gałęzi, suchych trzcin i innych roślin wodnych. Łyski wspinają się do środka po konstrukcji przypominającej mostek.

Jaja 

Jeden lub dwa lęgi w roku, w kwietniu-maju, w zniesieniu 6 do 15 szarożółte jaja w czarne kropeczki. Najpierw samica znosi 1-2 jaja i zaczyna je wysiadywać, po czym przybywają kolejne jaja.

Okres lęgowy 

Jaja wysiadywane są przez okres 22-24 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wykluciu, a samodzielność uzyskują po około 8 tygodniach. Na początku zajmują się nimi oboje rodzice, potem tylko samiec, bo samica zakłada drugi lęg. Młode z pierwszego lęgu opiekują się też młodszym rodzeństwem razem z rodzicami, a nawet je karmią.

Najdłużej żyjąca łyska, której wiek oznaczył człowiek, miała 18 lat^[2].

Pożywienie 

Rośliny wodne jak rdestnice, moczarki, ramienice, kłącza trzcin – zarówno części zielone jak i nasiona są głównie spożywane latem, a różnorodne zwierzęta wodne, szczególnie małże, jesienią i zimą. Z powierzchni wody wyskakuje na 40 cm, a nurkuje do 6,5 m. Znosi dobrze znaczne zmiany w diecie.

Ochrona 

Gatunek łowny od dnia 15 sierpnia do 21 grudnia.