Mandarynka (Aix galericulata) – gatunek średniego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, podrodziny kaczek, szczepu piżmówek. Zamieszkuje dorzecze Amuru, Sachalin, Japonię, Mandżurię i wschodnie Chiny. Zimuje w Japonii i południowo-wschodnich Chinach. Hodowany w Europie od XVIII wieku jako ptak ozdobny. Zbiegłe osobniki utworzyły utrzymujące się, osiadłe populacje, głównie w dużych miastach. Spotykana również w Polsce.

Samica- Samiec po prawej.

Cechy gatunku 

U obu płci pióra z tyłu głowy tworzą charakterystyczny czub. U samca rude ramieniowe lotki drugorzędowe są znacznie wydłużone i tworzą przy złożonych skrzydłach sterczące ku górze grzebienie. Rude są też u kaczora szerokie bokobrody. Samiec ubarwiony bardzo jaskrawo. Od nasady czerwonego dzioba, przez oko, po koniec czuba ciągnie się szeroki, biało-kremowy pas. Ponad nim czoło i przód ciemienia metalicznie zielony, zaś tył ciemienia i potylica rdzawa. Boki głowy rdzawe, w tylnej części wąski metaliczno-zielony pas. Przód szyi i pierś metaliczno-fioletowe, w dolnej części przez fioletową plamę ciągną się dwa białe pasy. Grzbiet ciemny, boki beżowe. Grzebienie złożone z drugorzędowych lotek rdzawe z białymi końcami. Ogon ciemny, podogonie białe, a łapy pomarańczowe. Na skrzydłach zielone lusterka. Samiec wydaje ostre "wrrik".

Samica znacznie skromniej ubarwiona. Wierzch ciała szarobrunatny o oliwkowym odcieniu, z wąskim białym pasem wokół oczu i na podgardłu. Kantarek, podbródek i przód szyi białe. Spód ciała popielaty w duże, jasne plamy, podogonie białe, ogon czarny. Na skrzydłach metaliczne zielone lusterka. Ma żółtawe łapy i ciemnoszary dziób. Odzywa się głuchym "atsk".

Gdy mają na sobie upierzenie spoczynkowe płeć rozróżnia się po kolorze dzioba. W naturze występuje również inna kaczka nadrzewna - karolinka Aix sponsa pochodząca z Ameryki Północnej, podobna do mandarynki. Również jest drobna, barwna i prowadzi zbliżony tryb życia, ale różni się nieco upierzeniem i kaczor nie ma rudego żagla.

Jest nadrzewną kaczką. Ma charakterystyczny dla całego rodzaju Aix kształt dzioba, którego nie mają żadne inne kaczki. W locie cechuje ją duża zwrotność, co zawdzięcza odpowiedniej proporcji między masą ciała, a wymiarami skrzydeł oraz długiemu ogonowi. By usiąść na szczycie drzewa potrafi szybko wzbić się w powietrze. Zręcznie porusza się między gałęziami.

W hodowli spotykana jest częściowo zmutowana odmiana o niemal białym upierzeniu.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 41-49 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 65-75 cm
waga ok. 500 g

Biotop 

Śródleśne jeziora i rzeki. Populacje europejskie zamieszkują głównie stawy w miejskich parkach.

Gniazdo 

W dziupli, pod wiatrołomami lub w zaroślach, szczelinach skalnych, rozgałęzieniach pni, w pobliżu wody, znacznie rzadziej na ziemi. Chętnie zasiedla budki lęgowe zawieszone na drzewach.

Kaczątko mandarynki

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu - maju 7-12 brunatnawych jaj.

Wysiadywanie 

Jaja składane w jednodniowych odstępach wysiadywane są przez okres 28-30 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, a umiejętność latania zdobywają po 40-45 dniach, wówczas się usamodzielniają. Ich puch jest tak gruby i lekki, że chroni pisklęta przy upadkach na ziemię nawet z 10 metrów. Wykonano doświadczenia, które wykazały, że kaczęta mandarynki wychowane w gnieździe na drzewie nie boją się wysokości.

Pożywienie 

Pokarm roślinny i zwierzęcy (bezkręgowce) zbierany z powierzchni wody. Jesienią najczęściej jedzą brukiew i żołędzie.

Ochrona 

Gatunek chroniony.

Para mandarynek - na pierwszym planie samica

Symbolika

W kulturze chińskiej para kaczek mandarynek jest symbolem wierności. Ptaki te bowiem łączą się w pary na całe życie. Chińczycy uważają, że kiedy jedna z kaczek ginie, druga umiera ze zgryzoty.