Mangaba zwyczajna, mangaba rudoczelna (Cercocebus torquatus) – gatunek średniej wielkości małpy z rodziny makakowatych (Cercopithecidae), występującej w lasach tropikalnych na zachodzie Afryki.

Opis

Mangaba zwyczajna osiąga długość 100–150 cm (z czego ogon 50–80 cm) i waży do 15 kg. Jej ciało pokryte jest długą, jedwabistą brązowoszarą sierścią. Na szczycie głowy znajduje się charakterystyczna rudobrązowa plama, której mangaba zawdzięcza jedną z polskich nazw zwyczajowych (mangaba rudoczelna). Bokobrody są dość długie i wyraźnie widoczne, zaś szyja i wewnętrzne powierzchnie kończyn jasne. Mangaby mają niemal całkowicie białe powieki. Ich twarz jest naga, oczy duże, a ogon długi.

Występowanie i biotop

Mangaby zwyczajne występują w nadbrzeżnych lasach równikowych od zachodniej Nigerii, przez Gwineę Równikową i Gabon do południowego Kamerunu. Południową granicą zasięgu ich występowania jest rzeka Ogowe w Gabonie. Niepotwierdzone doniesienia mówią o występowaniu również w Beninie. Ich liczebność spada.

Małpy te równie chętnie przebywają zarówno w koronach drzew, jak i na ziemi. Umieją dobrze pływać. Zajmują różne środowiska – od typowo leśnych, przez śródleśne polany i nadwodne krzewy po obrzeża plantacji. Prowadzą wędrowny tryb życia. Wśród wysokich traw do komunikacji z innymi członkami stada służy im wysoko uniesiony długi ogon, zaś między drzewami swoją pozycję sygnalizują mimiką (np. zamykając oczy i pokazując białe powieki) oraz głosem.

Behawior i etologia

Mangaby zwyczajne żywią się głównie orzechami, nasionami i dojrzałymi owocami, ale jadają również pędy i soczyste łodygi roślin oraz drobną zwierzynę.

Ciąża trwa około 24 tygodni, po których samica rodzi jedno młode. Jest ono szarobrązowe, pozbawione plam na głowie, szyi i kończynach. Wybarwienie następuje po około pół roku. Samice opiekują się młodym przez okres roku, jednak ich związek trwa do trzech lat, chociaż już kilkumiesięczne małpy oddalają się od matki na odległość kilku metrów. Samiec nie uczestniczy w wychowywaniu potomstwa, ale toleruje obecność swych młodych. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej samce opuszczają grupę rodzinną i zakładają własną, podczas gdy samice pozostają w stadzie.