Mewa mała (Hydrocoloeus minutus syn. Larus minutus) – średni ptak wodny z rodziny mew.

Występowanie

Zamieszkuje chłodniejszy obszary od północnej części Półwyspu Skandynawskiego przez kraje bałtyckie, zachodnią Rosję po zachodnią Syberię i Kazachstan. Podczas przelotów nieregularnie pojawia się w Środkowej i Zachodniej Europie m.in. Danii i Holandii (od 1942 r.), na Zabajkalu, w Mongolii, a także w basenie mórz Czarnego i Śródziemnego. Sporadycznie w Ameryce Północnej. Zimuje głównie w południowej i zachodniej części zasięgu lęgowego, część ptaków na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyku, zachodnich wybrzeżach Europy, ale większość dolatuje do Morza Śródziemnego.

W Polsce zimuje licznie i regularnie. Gnieździ się również na północy kraju, skrajnie nielicznie (ok. 20-30 par) na kilku stanowiskach na zbiorniku Siemanówka, Jeziorze Świdwie, w Parku Narodowym Ujścia Warty i na Bagnach Biebrzańskich. Przeloty w kwietniu-maju i sierpniu-październiku.

Charakterystyka

Mewa mała w locie w szacie godowej

Cechy gatunku 

To najmniejszy gatunek z rodziny mew. Sylwetka krępa. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym głowa czarna, tworząca czapeczkę dochodzącą do karku, grzbiet i wierzch zaokrąglonych skrzydeł poza białymi końcówkami popielate (białe obrzeżenie na ich tylnym brzegu) i bez czarnych końców, dziób i nogi ciemnoczerwone, spód skrzydeł ciemny (cecha wyróżniająca ten gatunek spośród innych mew). Reszta ciała biała, przy czym biały brzuch mew może mieć u niektórych osobników odcień różowy^[1] (nie ma go u martwych ptaków). W upierzeniu spoczynkowym głowa bieleje, choć pozostaje szara plama na wierzchu, a na potylicy i w okolicach pokryw usznych pozostają ciemne plamy. Dziób staje się wtedy czarny, a nogi cieliste. Osobniki młodociane podobne do dorosłych w szacie spoczynkowej, lecz z ciemnymi końcami skrzydeł oraz brązowym deseniem układającym się w łuk na wierzchu ciała w kształcie litery W (widać jest go też zimą gdy ma popielatoszare upierzenie) i czarnym paskiem na końcu ogona. Różnią się również ciemnym dziobem i brązowawymi nogami. W drugim roku życia można je oglądać w szacie przejściowej z ciemnymi plamami na głowie, a pasami na lotkach I rzędu skrzydeł (ale ich spód jest nadal jasny) oraz ogonie stopniowo zanikają. Ostateczne ubarwienie ustala się po 2,5 roku.

Podobna do mewy czarnogłowej, ale jest od mniejsza.

Głos 

Jej dźwięk to nosowe i twarde, powtarzające się "kek kek".

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 24-30 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 65-80 cm
waga ok. 90-160 g

Biotop

W sezonie lęgowym gęsto zarośnięte zbiorniki wodne, stawy i płytkie, żyzne, bogate w szuwary jeziora w głębi lądu, wyspy oraz bagna z oczkami wolnej wody przy ujściach rzek i nad zatokami morskimi. Zimą również morskie wybrzeża. W czasie wiosennych i jesiennych przelotów spotykana często na zbiornikach śródlądowych.

Okres lęgowy

Toki 

Na lęgowiska wracają od kwietnia do czerwca. W locie godowym ptaki ścigają się, zataczają wokół siebie koła. Gdy są na ziemi przyjmują wojowniczą postawę, która jest dość rzadka w tej rodzinie.

Gniazdo 

W wodnej roślinności lub na stałym gruncie złożone z materiału roślinnego. Tworzy kolonie do kilkuset par, najczęściej 50 - 80 gniazd. Zwykle tworzy je z lęgowiskami mewy śmieszki i rybitwy zwyczajnej. Para buduje gniazdo od maja. Wyściółką są suche rośliny błotne, które zbiera z okolicy.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-czerwcu 2-3 brunatne lub oliwkowozielone jaja w czarne plamki.

Osobnik młodociany w pierwszej szacie letniej

Wysiadywanie i dorastanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 21-23 dni przez obydwoje rodziców. Młode szybko opuszczają gniazdo kryjąc się wśród roślin, gdzie są karmione przez rodziców. Mają brunatny puch usiany na grzbiecie ciemniejszymi plamami. Pisklęta zdolność do lotu osiągają po 4 tygodniach, choć dojrzałe płciowo są po 3 latach.

Pożywienie

Zasadniczo bezkręgowce, głównie owady (np. komary) łowione w locie nad wodą (nigdy nad lądem), podobnie jak rybitwy, w licznych grupach dochodzących do kilkuset osobników. Zjada też robaki, skorupiaki i drobne ryby łapane na płytkich wodach.

Ochrona

Gatunek chroniony. W Dyrektywie Ptasiej i Polskiej Czerwonej Księdze uznany za gatunek szczególnej troski.

Osuszanie terenów bagiennych powoduje utratę miejsc lęgowych.