Myszołów włochaty (Buteo lagopus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych.

Występowanie

Buteo lagopus sanctijohannis

Zamieszkuje strefę chłodną półkuli północnej, w zależności od podgatunku:

• B. lagopus lagopus – północną Europę. W umiarkowanej strefie Europy pojawia się tylko zimą. Przeloty wiosenne mają miejsce od marca do maja, a jesienne od września do grudnia.

W Polsce nieliczny ptak przelotny i zimujący. W środkowej Europie widywany od września, głównie na terenach otwartych. Do wiosny można go spotkać w różnych częściach kraju w zmiennej liczbie. Pojawia się jednak znacznie rzadziej niż myszołów zwyczajny,

• B. lagopus sanctijohannis – północną część Ameryki Północnej i Grenlandię,
• B. lagopus kamtschatkensis – Kamczatkę i wschodnią Syberię,
• B. lagopus menzbieri – północną Azję.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Bardzo duża zmienność osobnicza w ubarwieniu. Rozmieszczenie plam brunatnych, brązowych, beżowych i białych zmienne, podobnie jak proporcje pomiędzy kolorami, jednak wierzch ciała zawsze ciemniejszy niż spód. Stałym elementem jest również biała plama na kuprze i prawie biały u podstawy, a zakończony ciemnym pasem ogon (u dorosłych występuje jedna szersza pręga i kilka węższych, u młodych widać tylko jeden pasek). Grzbiet ma specyficznie przyprószony białymi piórami, podobnie jak głowa. Na spodzie skrzydeł widać plamy. Skok opierzony, aż do palców, które są żółte (w przeciwieństwie do myszołowa zwyczajnego). Poza tym ma długie nogawice. W swym krążącym locie można zaobserwować biały spód skrzydeł z czarnymi plamami na nadgarstkach.

W stosunku do myszołowa zwyczajnego ma jaśniejsze upierzenie - jego głowa jest prawie biała, jest nieco większy i ma dłuższe skrzydła oraz ogon. W locie myszołów włochaty ma lżejszy lot, skrzydłami macha bardziej płynnie i częściej, niekiedy zawisając w powietrzu lub krążąc. Ogólnie jednak w terenie są trudno odróżnialne. W zachowaniu jest bardzo płochliwy. Na mniejszych dystansach leci nisko nad ziemią. Po okresie lęgowym prowadzi samotniczy tryb życia. Czasami można zaobserwować gromadzenie się w jednym miejscu małej grupy tych ptaków.

Wymiary średnie

dł. ciała ok. 55 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 145 cm
waga ok. 1200 g

Biotop

Otwarte przestrzenie z pojedynczymi kępami drzew lub krzewów. Latem w czasie gniazdowania preferuje arktyczną tundrę, bezdrzewne wyżyny, skandynawskie płaskowyże i lasotundrę wokół północnego koła podbiegunowego. Od sierpnia odlatuje na południe i w listopadzie pojawia się na bezleśnych terenach w Europie Środkowej. Zimuje też na terenach rolniczych, wrzosowiskach, bagnach, dorzeczach rzek i na stepach. Generalnie unika zwartych dużych kompleksów leśnych.

Okres lęgowy

Jajo, świeżo wyklute pisklęta i młode w puchu

Gniazdo

Na ziemi, pod nawisem na półce skalnej, na obrywach rzecznych, rzadziej na starym drzewie. Gniazdo tworzy platformę, która jest wyścielona trawą i mchem. Ptaki te nie gniazdują w koloniach.

Jaja

Wyprowadza jeden lęg w roku, w końcu maja. W złożeniu 2 do 7 białych jaj rdzawo nakrapianych. W latach ubogich w pokarm może nawet nie wyprowadzić lęgu.

Wysiadywanie i opieka nad pisklętami

Jaja wysiadywane są przez okres około 28-30 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 35-40 dniach. Jednak jeszcze przez ok. 30 dni zaznacza się opieka rodziców.

Pożywienie

Myszołów włochaty w trakcie polowania

Niemal wyłącznie gryzonie – przede wszystkim lemingi i norniki, na które poluje w locie lub zaczaja się na ziemi. Od ich liczebności zależy liczność populacji myszołowa włochatego - w czasie masowych pojawów gryzoni liczniej gniazduje i odnosi większy sukces rozrodczy. W przypadku niedoboru zwykłych ofiar, przeważnie w czasie długich i srogich zim, potrafi zaatakować osłabioną kuropatwę lub ptaki hodowlane. Jednak dorosła kura domowa potrafi się obronić. W mroźne zimy, gdy nie ma pokarmu, nie pogardzi też padliną.

Poluje na łąkach i polach uprawnych.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.