Opis
Długość przedramienia 30,5-32,0 mm, masa ciała 3,6–5,0 g. Ciało pokryte krótkim, jedwabistym futrem. Grzbiet ciała brązowy, brzuch jaśniejszy, niemal biały. Krótkie uszy z nożowatymi koziołkami. Pyszczek jasnobrązowy lub wręcz cielisty, znacznie jaśniejszy niż u blisko spokrewnionego nocka wąsatka. Najmniejszy przedstawiciel rodzaju Myotis w Europie.
Występowanie
Występuje na obszarze południowej, zachodniej i środkowej Europy. Opisano go jako nowy dla nauki gatunek z północnej Grecji, następnie stwierdzono go na terenie Węgier, Francji, Szwajcarii, Hiszpanii (Pireneje), Słowacji, Albanii, Bułgarii i Niemiec. W Polsce odnaleziono go dotąd jedynie w Beskidach i Tatrach. Stan wiedzy o rozmieszczeniu nocka Alkatoe jest jak dotąd niewystarczający, ponieważ do niedawna nie odróżniano go od, bardzo podobnego morfologicznie, nocka wąsatka, a postęp w tej dziedzinie był możliwy dopiero dzięki badaniom genetycznym, głównie sekwencjonowaniu DNA mitochondrialnego.
Biotop
Na Półwyspie Bałkańskim związany głównie z wilgotnymi lasami platanowymi w dolinach rzek i wąwozach z niewielkimi potokami, latem wykorzystuje tam kryjówki w dziuplach drzew. W Niemczech występuje w lasach dębowych. W Polsce i na Słowacji odławiano go w sieci przy wejściach do jaskiń.
Tryb życia
Na temat ekologii i zachowania tego gatunku dotychczas niewiele wiadomo. Nocek Alkatoe poluje na niewielkie owady, chwytane w locie nad wodą i wśród koron nadrzecznych drzew. Może tworzyć w kryjówkach letnich niewielkie kolonie rozrodcze – w Grecji trzy dorosłe samice i dwoje młodych znaleziono w jednej dziupli platanu, na wysokości 8 m nad ziemią. Emituje krótkie (5 ms) sygnały echolokacyjne, rozpoczynające się na około 120 kHz i kończące na 43-46 kHz.
Ochrona
W Polsce podlega ścisłej ochronie.
Geneza nazwy
Nazwa gatunkowa wywodzi się z mitologii greckiej. Alkatoe, córka Minyasa, była nimfą, która odmówiła oddania czci bogu Dionizosowi, za co została przezeń zmieniona w nietoperza.
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ssaki |
Podgromada | ssaki żyworodne |
Szczep | łożyskowce |
Rząd | nietoperze |
Rodzina | mroczkowate |
Rodzaj | Myotis |
Gatunek | nocek Alkatoe |
Nazwa systematyczna | |
Myotis alcathoe | |
(von Helversen & Heller, 2001) |