Nur czarnoszyi (Gavia arctica) – duży, wędrowny ptak wodny z rodziny nurów.

Występowanie

Zamieszkuje północną Eurazję (obszary tundry i lasotundry) oraz arktyczne i subarktyczne rejony Ameryki Północnej. W Europie zimuje nad Morzem Północnym, Bałtykiem i Morzem Śródziemnym. Po okresie lęgowym syberyjskie ptaki kierują się na zimowiska nad Morzem Czarnym i Kaspijskim, wracają jednak najpierw przez Bałtyk i z zachodu dolatują lotem pętlowym do lęgowisk podążając wraz za roztapiającym się lodem.

Dawniej w północnej Polsce gniazdował, obecnie jedynie zimuje. W Europie Środkowej spotykany też regularnie na przelotach głównie na wybrzeżach Bałtyku, uznany za nielicznie występującego. Rzadko widuje się go w większych stadach. Przelatuje w marcu – kwietniu i wrześniu – grudniu. Pojedyncze ptaki zalatują w głąb lądu - nawet na akweny południowej Polski.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Szata spoczynkowa zimą ma szarobrązowy wierzch ciała, a spód biały. Szata godowa z wierzchem głowy i tyłem szyi popielatymi. W czasie godów mają na szyi dużą prostokątną czarną plamę, a na jej bokach i piersiach czarno-białe pasy. Na czarnych plecach widnieją dwie duże plamy poprzecinane czarnymi paskami na łopatkach. W czasie czyszczenia piór na brzuchu widać jego biel, przewracają się w tym celu na grzbiet. W każdej szacie widać białe pole w tylnej części ciała. Charakterystyczne jest też białe zakole z tyłu głowy. Ptaki pochodzące z Syberii pokonują nawet 15 000 km lecąc z głębi Azji w stronę Bałtyku i wybrzeżem morza do ujścia Leny i Jeniseju. W locie widać jego smukłe skrzydła i nogi, które wystają mu poza ciało ze względu na krótki ogon. Wprawdzie jego lot jest wytrwały, ale mało zwrotny. O doskonałym przystosowaniu do pływania w wodzie świadczą łapy opłetwione aż do pięty i nieruchoma goleń. Palce są krótkie, spłaszczone z szeroką błoną pławną między drugim a czwartym. Dziób jest szary, krótki i mocny. Osiąga rozmiary porównywalne do gęsi i jest mocniej zbudowany niż nur rdzawoszyi. Samiec i samica nie różnią się upierzeniem.

Głos

Ich obecność da się słyszeć po dźwięcznym "waua" w okolicach gniazd lub jako klangor w czasie lotu nad tundrą. W czasie toków jest to przenikliwe wołanie, które kojarzy się ze śmiechem, jodłowaniem i szczekaniem.

Porównanie szaty godowej i spoczynkowej

Wymiary średnie [edytuj]

długość ciała ok. 60–65 cm
rozpiętość skrzydeł 115 cm
masa ciała ok. 2–3 kg

Biotop

Większe otwarte zbiorniki wody stojącej np. jeziora, zbiorniki zaporowe, stawy hodowlane, duże rzeki i wybrzeża.

Okres lęgowy

Toki

Nury dobierają się w pary na lęgowiskach i zazwyczaj pozostają sobie wierne przez całe życie.

Nur czarnoszyi z młodym

Gniazdo

Gniazdo jest ulokowane na lądzie, w bezpośrednim sąsiedztwie dużych, głębokich jezior, nawet ubogich w ryby. Zbudowane niedbale z traw, mchu i liści w postaci małego kopca, może unosić się na wodzie lub na małej wyspie. Zdarza się, że jaja leżą w dołku wykopanym w ziemi.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w końcu kwietnia (w Europie Środkowej) 2 (rzadziej 1 do 3) oliwkowobrunatne jaja z ciemnymi plamkami na tępym końcu.

Wysiadywanie i dorastanie

Jaja wysiadywane przez 28 do 30 dni w maju i czerwcu na północy oraz w kwietniu na południu. Pisklęta są zagniazdownikami, ubarwione podobnie jak rodzice. Rodzice opiekują się młodymi przez 2 miesiące. Para jest sobie wierna i wraz z młodymi pozostają razem do jesiennych odlotów. W ich czasie, na Dalekiej Północy już w środku sierpnia, młode, które niezbyt dobrze jeszcze latają część drogi przebywają wodą. Główne przeloty odbywają się jednak w październiku i listopadzie.

Pożywienie

Na grzbiecie charakterystyczne pola z czarno-białym prążkowaniem

Głównie ryby, rzadziej wodne bezkręgowce morskie i słodkowodne i żaby.

Potrafią w czasie żerowania pokonać duże odległości. W trakcie polowania gdy nurkują mogą pozostawać pod wodą przez 2-3 minuty i dopływać do głębokości 45-50 metrów.

Ochrona

Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Duża ilość ptaków ginie w sieciach rybackich.