Nur lodowiec (Gavia immer) – gatunek dużego wędrownego ptaka wodnego z rodziny nurów.
Występowanie
Lodowiec, jak sama nazwa wskazuje, jest gatunkiem arktycznym. Zamieszkuje strefę borealną i tundrę Ameryki Północnej, Grenlandii i Islandii. W Europie pojawia się sporadycznie, na wybrzeżach Atlantyku. Gnieździ się najdalej na północ ze wszystkich nurów.
- W Europie Środkowej widywany regularnie na przelotach i zimą - od października do stycznia i w kwietniu. Niewielka ich liczba zalatuje nad wybrzeże. W głębi kraju spotykany rzadko. W Polsce odnotowano go ok. 60 razy.
Charakterystyka
Cechy gatunku
Ubarwienie godowe: pstry, czarno-biało nakrapiany grzbiet. Wielkości kaczki. Głowa i górna część szyi czarne o zielonkawym połysku, poniżej czarna opaska i półopaska na tle podłużnego, biało-czarnego prążkowania. Ubarwienie spoczynkowe: wierzch szarobrunatny, spód biały. Wędrując trzyma się morza i najrzadziej ze wszystkich nurów zalatuje w głąb lądu. To jeden z najlepszych nurków wśród ptaków - nurkują na głębokość 10 m, a są doniesienia mówiące o 60 m i przebywaniu 15 minut pod wodą.
Rozpoznanie
Ptak ten, wielkości gęsi, jest bardzo podobny do nura białodziobego, od którego różni go ciemny, mocny dziób trzymany poziomo, jego końcowa dolna część wygląda jakby była ucięta. W porównaniu z nurem czarnoszyim ma większą głowę o stromym czole, grubszą szyją i mocniejszy, ciemny i klinowaty dziobie.
Głos
Lecąc wydaje dźwięk "kwok", a w czasie gniazdowania długie i żałosne okrzyki. Przeważnie jednak wydziela się cztery odgłosy:
- odgłos kontaktowy. Krótki, i niezbyt donośny. Służy do porozumiewania się między partnerami i kontaktu z młodymi i innymi osobnikami z grupy.
- przeciągły głos tzw. skarga. Usłyszeć go można wieczorem i nocą z odległości nawet kilku kilometrów. W ten sposób lodowce przebywające nad tym samym jeziorem lub w okolicy kontaktują się nawzajem.
- tremolo, chichot. To seria 8-10 powtarzających się po sobie głosów z dużą szybkością. Jest to sygnał ostrzegawczy, który manifestuje niepokój ptaka np. wywołany zauważeniem człowieka, drapieżnika lub czasem nawet innego nura lodowca. Ptaki mogą wydawać go w czasie wzbijania się do lotu.
- jodłowanie. Wydaje je tylko samice aby odstraszyć niepowołanych intruzów wkraczających na ich terytorium. Usłyszeć je można w czasie wysiadywania jaj i we wczesnym okresie po wykluciu piskląt.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 70–80 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 135 cm
masa ciała ok. 3,6–4,6 kg
Biotop
W okresie lęgowym zamieszkuje duże, oligotroficzne jeziora, stawy hodowlane, duże rzeki i zbiorniki zaporowe. W okresie wędrówek i zimą zajmuje wybrzeża morskie.
Okres lęgowy
Toki
Okres lęgowy lodowca zaczyna na przełomie maja i czerwca gdy omarzną jeziora nordyckie. W czasie godowych rytuałów samiec i samica jednocześnie nurkują, po czym wyprostowane biegną po wodzie i biją skrzydłami i powierzchnię tafli. Pary łączą się na stałe.
Gniazdo
Często duże gniazdo misternie konstruowane z resztek roślinnych i głębokim dnem, w płytkiej wodzie (tak że łatwo mogą zsuwać się do niej na brzuchu), na brzegu lub na małej wysepce. Jedno gniazdo może być wykorzystywane przez parę kolejnych lat.
Jaja
Od czerwca do sierpnia samica znosi 1–2 jasno- lub ciemnobrunatne jaja z ciemniejszymi plamkami na czubku.
Wysiadywanie i dorastanie
Rodzice wysiadują je na zmianę przez miesiąc. Młode są zagniazdownikami, po wykluciu i osuszeniu podążają za rodzicami do wody. W początkowym okresie usadowione są na plecach dorosłych, co wynika ze słabo rozwiniętej jeszcze termoregulacji. Karmione są z dzioba początkowo bezkręgowcami wodnymi, a potem głównie rybami. Rodzicielska opieka trwa 10-11 tygodni.
Pożywienie
Ryby (do 28 cm długości), mięczaki, skorupiaki i owady. Ofiary są łapane po krótkiej obserwacji, dlatego też gdy lodowiec pływa ma zanurzoną głowę pod wodą.
Ochrona
Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
Stoją na szczycie układu pokarmowego, więc w ciałach tych ptaków gromadzą się trucizny, które wchłaniają wraz ze swymi ofiarami. Wysoka ilość pestycydów jaka znajduje się na ich siedliskach skutkuje kruchymi i cienkimi skorupkami jaj, a co za tym idzie, mniejszym sukcesem rozrodczym.
Ciekawostki
Nur lodowiec jest symbolem stanu Minnesota w Stanach Zjednoczonych oraz kanadyjskiej prowincji Ontario.
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ptaki |
Podgromada | Neornithes |
Nadrząd | neognatyczne |
Rząd | nury |
Rodzina | nury |
Rodzaj | Gavia |
Gatunek | nur lodowiec |
Nazwa systematyczna | |
Gavia immer | |
(Brünnich, 1764) | |
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) | |
najmniejszej troski
|
|
Zasięg występowania | |
obszary lęgowisk siedliska całoroczne zimowiska |