Okapi (Okapia johnstoni) - ssak z rodziny żyrafowatych zamieszkujący centralną Afrykę. Pomimo że ma pręgi przypominające futro zebry, jest najbliżej spokrewniony z żyrafą. Zamieszkując wyłącznie lasy Ituri usytuowane na północnym wschodzie Demokratycznej Republiki Konga był znany tylko wśród lokalnej ludności aż do 1901, kiedy został odkryty przez Europejczyków. Nazwa pochodzi z języka afrykańskiego plemienia Mbuba. Od 1932 roku jest pod ochroną.
Występowanie
Zamieszkuje bardzo ograniczone terytorium dżungli Afryki Środkowotropikalnej w Kongo. Preferują tereny na wysokości 500-1000 m n.p.m., ale wspinają się nawet powyżej górnej granicy lasu. Zasięg występowania jest ograniczony reglem górnym w lasach w kierunku wschodnim, lasami bagiennymi poniżej 500 m n.p.m. na zachód, sawannami Sahel (Sudan) na północy i otwartymi lasami na południu. Okapi są najpospolitsze na obszarach Wamba i Epulu.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Okapia wywodzi się od afrykańskiej nazwy o'api , a epitet gatunkowy johnstoni nadano w uznaniu dla odkrywcy Harry'ego Johnstona, organizatora wyprawy, która pozyskała dla nauki pierwszy okaz okapi z lasów Ituri w Demokratycznej Republice Konga.
Charakterystyka
Okapi mają ciemne grzbiety i poziome, białe pręgi na przednich i tylnych kończynach, upodabniające je z daleka do zebr. Kształt ciała jest podobny do żyrafy, z tym że okapi ma znacznie krótszą szyję. Obydwa gatunki mają bardzo długie (około. 35 cm), giętkie, niebieskie języki, których używają by zerwać liście i pąki z drzew. Język jest wystarczająco długi, by zwierzę mogło umyć swoje powieki i czyścić uszy. Okapi jest jednym z niewielu ssaków, które mogą lizać swoje własne uszy. Samce okapi mają krótkie, pokryte skórą różki. Posiadają duże uszy, który pomagają im wykryć ich największego wroga - lamparta.
Okapi osiągają 1,9 do 2,5 m długości i 1,5 do 2,0 m wysokości w kłębie. Ogon ma długość 30 do 42 cm. Ich waga mieści się w granicach 200 do 270 kg. Samce są większe od samic.
Zachowanie
Okapi prowadzą w dużej mierze dzienny i zasadniczo samotniczy tryb życia, łącząc się w pary tylko w okresie godowym. Posilają się wzdłuż ustalonych, utartych ścieżek w lesie. Żyją samotnie albo w parach matka z potomstwem. Ich zachodzące na siebie areały osobnicze obejmują terytorium kilku kilometrów kwadratowych. Występują zwykle w zagęszczeniach około 0,6 osobników na kilometr kwadratowy. Zasięg terytorium samców jest nieco większy niż samic. Nie są zwierzętami socjalnymi i wolą żyć w ustronnych obszarach, co powoduje problemy dla całej populacji z powodu ograniczania obszarów, na których żyją. Ten niedobór dostępnych terenów jest spowodowany rozwijającą się aktywnością człowieka. Jednakże, okapi wzajemnie się tolerują na wolności i mogą wypasać się w grupkach przez krótki okres czasu. Bardzo czujne, chowają się w zaroślach, trudne do wyśledzenia (również z powodu maskującego ubarwienia).
Okapi stosują kilka metod komunikowania się w terenie, wliczając w to substancje gruczołów zapachowych, które posiadają na każdym kopycie. Jedną z metod jest znaczenie moczem niskich krzewów (zarówno przez samce jak i samice) w sposób szczególnie charakterystyczny, wręcz rytualny. Mianowicie w czasie ruchu do przodu okraczają znajdujący się na ich drodze odpowiedniej wysokości krzak, mieszczący się pod brzuchem (w przypadku wyższego przyginają go piersią w kierunku ruchu przepuszczając go między nogami pod brzuchem) i kilkakrotnie zatrzymując się, cofając i znowu krocząc do przodu, skrapiają go moczem. Zachowania tego nigdy nie stwierdzono u żyraf. Samce zazdrośnie strzegą swojego terenu, ale pozwalają samicom przechodzić przez swoje tereny w drodze do miejsc żerowania.
Pożywienie
Okapi żywią się liśćmi drzew i pąkami, trawami, paprotnikami, owocami i grzybami. Wiele z gatunków roślin, którymi żywią się okapi są trujące dla ludzi.
Zbadanie kału okapi wykazało, że zjadają również węgiel drzewny z drzew spalonych przez pioruny.
Rozród
Samica rodzi tylko jedno młode, przychodzące na świat po ciąży trwającej 14-15 miesięcy. Po uzyskaniu samodzielności młode odchodzi od matki i rozpoczyna samotny tryb życia. Łączą się w pary jedynie podczas godów.
Historia
Był znany od wieków starożytnym Egipcjanom. Wkrótce po jego odkryciu przez Europejczyków, w Egipcie został odnaleziony wyrzeźbiony w starożytności wizerunek tego zwierzęcia. Niektórzy egiptolodzy uważają, że postać Seta przedstawia człowieka z głową okapi. Przez wiele lat Europejczycy przebywający w Afryce słyszeli o zwierzęciu nazywanym afrykańskim jednorożcem.
W kulturze masowej
- Barbara Kingsolver wspomina o okapi w The Poisonwood Bible
- Polski pisarz literatury dla młodzieży, Alfred Szklarski w swej powieści Tomek na Czarnym Lądzie, odkrycie okapi, a także schwytanie pierwszego żywego okazu tego zwierzęcia, przypisuje polskiej wyprawie myśliwskiej, w której brał udział Tomek Wilmowski. Opis ten jest fikcją literacką.
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Gromada | ssaki |
Podgromada | ssaki żyworodne |
Szczep | łożyskowce |
Rząd | parzystokopytne |
Rodzina | żyrafowate |
Rodzaj | Okapia |
Gatunek | okapi |
Nazwa systematyczna | |
Okapia johnstoni | |
(P.L. Sclater, 1901) | |
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) | |
bliski zagrożenia
|
|
Zasięg występowania | |