Pardwa mszarna (Lagopus lagopus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych.
Występowanie
Wiele podgatunków zamieszkuje okołobiegunowe okolice półkuli północnej Europy i Ameryki Północnej. Granica jego występowania wciąż przesuwa się ku północy. Południowym ograniczeniem areału jest linia lasu. Występuje licznie w Skandynawii, gdzie jest ptakiem łownym. Podgatunek pardwa szkocka (L. lagopus scoticus, niekiedy uznawana za odrębny gatunek Lagopus scoticus) zamieszkuje wrzosowiska i torfowiska Szkocji, północnej Anglii i Irlandii (jest tam licznym ptakiem łownym).
- Na terenie Polski w jej dzisiejszych granicach jeszcze w XVI wieku ptak ten być może gniazdował (jest wspomniany w dziele Mateusza Cygańskiego). Później zalatywał tylko wyjątkowo – w XIX wieku stwierdzony był dwukrotnie w północno-wschodniej Polsce. Mógł to być tylko podgatunek L. lagopus rossicus. Ponadto dawniej kilkakrotnie podejmowano próby aklimatyzacji, np. w 1901 r. próbowano osiedlić pardwy szkockie nad jeziorem Łebsko[3]. Nadal figuruje w spisie rodzimych gatunków, choć nie jest widywana.
Charakterystyka
Cechy gatunku
Obie płci wyglądają podobnie i pierzą się 3 razy w roku. Koguty odróżnia się po większej czerwonej narośli skórnej nad okiem, tzw. róży - fragment nagiej skóry o czerwonym zabarwieniu pokryty brodawkami. Mają mocny dziób, niewielkie skrzydła i krótkie nogi. Pardwy mszarne podobne są do pardwy górskiej, ale nieco od niej większa. Wydziela się 2 główne podgatunki:
- L. lagopus lagopus – nad okiem czerwona róża, która jest wyraźniejsza u samca. Skrzydła białe, skrajne sterówki czarne. Zimą biała (nie ma czarnego paska oczne tak jak pardwa górska), natomiast wiosną głowa i szyja szarobrunatna, boki ciała rude, a spód biały. Latem cała (poza białymi skrzydłami i ogonem) ruda w różnych odcieniach, samce są kasztanowobrązowe. W okresach przejściowych upierzenie pośrednie. Ma gęsto opierzony skok i pazury, dlatego też nogi z nitkowatymi piórami przypominają małe łapy ssaka. Ułatwiają one ptakom poruszanie się po śniegu.
- Dzwoniący głos samca, jaki można usłyszeć, przypomina ludzki śmiech.
- Pardwa szkocka (L. lagopus scoticus) – od pardwy mszarnej różni się ciemniejszym ubarwieniem latem i rdzawymi skrzydłami. Nie przybiera białej szaty zimowej.
Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 40–41 cm
- Rozpiętość skrzydeł 60–65 cm
- Masa ciała ok. 600 g
Biotop
Tundra, lasotundra, wrzosowiska o niskiej roślinności i pojedynczych krzewach oraz mszary. Są to zatem nieleśne siedliska powyżej granicy lasu w górach lub otwarte przestrzenie.
Okres lęgowy
Gniazdo
Lęg zakładany w zagłębieniu w ziemi, podobnie jak u pardwy górskiej. Skąpo wyścielają gniazdo częściami roślin. Otoczone jest krzewami lub trawami. Tworzą monogamiczne pary.
Jaja
Jeden lęg w roku (w maju lub czerwcu) z 8 do 12 jaj.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 21 dni przez samicę. Zwykle 6-10 pisklętami opiekują się oboje rodzice. Szybko rosną, tak, że już po 1,5 tygodniu zaczynają podlatywać. Młode dojrzewają płciowo w wieku jednego roku.
Pożywienie
Różne części roślin - pąki, jagody, nasiona, latem (w czasie wychowywania młodych) również bezkręgowce.
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ptaki |
Podgromada | Neornithes |
Nadrząd | neognatyczne |
Rząd | grzebiące |
Rodzina | kurowate |
Rodzaj | Lagopus |
Gatunek | pardwa mszarna |
Nazwa systematyczna | |
Lagopus lagopus | |
(Linnaeus, 1758) | |
Podgatunki | |
|
|
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) | |
najmniejszej troski
|