Szukaj zwierząt alfabetycznie: a| b| c| d| e| f| g| h| i| j| k| l| m| n| o| p| q| r| s| t| u| v| w| x| y| z|
Charakterystyka Pierwiosnek zwyczajny

Pierwiosnek zwyczajny (Phylloscopus collybita) – niewielki ptak wędrowny z rodziny świstunek[3], wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych.

Występowanie

Zamieszkuje nieomal całą Europę, Syberię, Azję Mniejszą oraz Wyspy Kanaryjskie i góry Atlas. Na starym kontynencie jest jednym z najliczniejszych leśnych ptaków. To ptak wędrujący na krótkie odległości. Zimuje w pasie od północno-wschodniej Afryki po Dekan, lokalnie też w innych częściach Afryki. Przyloty od marca do kwietnia i odloty od sierpnia do października. Wyróżnia się 8 podgatunków.

W Polsce liczny ptak lęgowy (lokalnie może być bardzo liczny)[4]. Spotkać go można w całym kraju i w górach do wysokości 1400 m n.p.m. W środkowej i zachodniej Europie czasami pozostają na zimę, choć zwykle dotyczy to pojedynczych osobników. Tutejsze populacje migrują w rejon śródziemnomorski i do Afryki.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Syberyjski pierwiosnek, Indie
Podgatunek P. c. tristis, Delhi

Obie płci ubarwione jednakowo. Smukła, niepozorna, delikatna sylwetka. Ogólnie upierzenie zielonkawoszare z oliwkowym odcieniem, na spodzie ciała jasnobeżowe. Na skrzydłach i ogonie pióra są ciemniejsze. Oczy ciemne, nad nimi żółtawa, słabo zaznaczona, brew. Ma cienki dziób. Nogi ciemnoszare. Bardzo podobny do piecuszka, który jest jednak ubarwiony dużo intensywniej, np. brew nad okiem, i ma długie brązowopomarańczowe nogi; oraz do świstunki leśnej, która jednak jest większa i ma proporcjonalnie dłuższe skrzydła i krótszy ogon.

Identyfikacja

Bardzo ruchliwy i trudny w obserwacji, gdyż uwija się zwykle w gęstwinach krzaków lub w koronach drzew. Charakterystycznie potrząsa ogonem i skrzydłami, również w trakcie śpiewania. Największą trudność obserwatorom sprawia odróżnienie pierwiosnka od piecuszka - prawie to samo ubarwienie, zachowanie i wymiary). Jest to praktycznie niemożliwe, gdy patrzy się z daleka. Natomiast z bliska u pierwiosnka widać ciemne, zwykle brązowoczarne nogi. Piecuszek ma je jasne, barwy gliniastej. Nie można zapominać o bardzo charakterystycznej melodii pierwiosnka - cilp-calp. Jest mniejszy od wróbla i ma delikatniejszą sylwetkę niż sikora.

Wymiary średnie

długość ciała 
12 cm
rozpiętość skrzydeł 
18 cm

Masa ciała

ok. 8,5 g

Biotop

Prześwietlone lasy liściaste i mieszane o umiarkowanej wilgotności z bujnym runem i podszytem, zadrzewienia śródpolne, młodniki, doliny rzek, większe parki i zdziczałe ogrody. Zasiedla też górskie kompleksy leśne, choć nie występuje tam tak licznie jak na nizinach. Unika zwartych, jednolitych drzewostanów i dlatego preferuje ich skraje, pobliża porębów i luki w ich obrębie. Nie przeszkadza mu obecność człowieka, więc może przebywać w roślinności przez niego wprowadzonej. W Polsce widywana w borach, grądach, olsach i w reglach.

Okres lęgowy

Gniazdo

Kulistego kształtu z otworem wlotowym umieszczonym z boku. Zbudowane z liści i źdźbeł traw, drobnych gałązek, tuż nad ziemią (poniżej 1 m lub na niej) w gęstej trawie, krzewie lub kępie roślinności zielnej, wśród jeżyn lub bluszczu, czasem wyżej na gałęziach drzew lub w budkach lęgowych. Jest bardzo dobrze ukryte. Wyściółkę stanowią pióra zebrane z okolicy i trawa. Gniazdo jest typową budowlą tworzoną przez świstunki, choć każdy gatunek wprowadza drobne szczegóły.

Jaja

Dwa lęgi w roku, z czego pierwszy w pierwszej połowie maja, drugi w ostatnich dniach czerwca lub pierwszych lipca. W zniesieniu 4-6 jaj o średnich wymiarach 15x12 mm, białych z nielicznymi brązowoczerwonymi plamkami, które na szerszym końcu tworzą charakterystyczny dla gatunku wianuszek.

Wysiadywanie

Od złożenia ostatniego jaja trwa 13-14 dni. Młode opuszczają gniazdo po 13-15 dniach. Wcześniej są karmione przez oboje rodziców.

Pożywienie

Pierwiosnki pod koniec lata zaczynają szukać mięsistych owoców

Głównie drobne owady, ich larwy i jaja, np. gąsienice motyli, larwy i jaja much, małe motyle, komary, złotooki. Wraz z końcem lata, jesienią i zimą w diecie pojawiają się jagody, podobnie jak u innych owadożernych ptaków.
Żeruje przemieszczając się pomiędzy krzewami i koronami drzew, choć nierzadko swą zdobycz zdobywa w locie. Smaczne kąski często zdziobuje z końcówek gałązek i liści, toteż można zobaczyć jak je oblatuje. Do zdobywania pokarmu służy im delikatny dziób.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ptaki
Podgromada Neornithes
Nadrząd neognatyczne
Rząd wróblowe
Podrząd śpiewające
Rodzina świstunki
Rodzaj Phylloscopus
Gatunek pierwiosnek zwyczajny
Nazwa systematyczna
Phylloscopus collybita
(Vieillot, 1817)
Kategoria zagrożenia (CzKGZ)
Status iucn3.1 LC pl.svg
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Phylloscopus collybita.png

     letnie lęgowiska

     letnie lęgowiska i zimowiska dla nielicznych osobników

     siedliska całoroczne

     zimowiska

Zobacz też inne Ptaki (aves):
strona główna| zwierzęta| ogrody zoologiczne w Polsce| parki krajobrazowe w Polsce| przepisy| humor| kontakt