Rożeniec (Anas acuta) – duży wędrowny ptak wodny z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący w zależności od podgatunku:

• Anas acuta acuta - północne części Eurazji i Ameryki Północnej. Przeloty w marcu - kwietniu i wrześniu - listopadzie. Zimuje w południowo-zachodniej Europie, Afryce Północnej, południowej Azji oraz Ameryce Środkowej i Południowej. W dolinie Nilu stanowią najliczniejszy gatunek ptaków zimujących. W Polsce nielicznie gniazduje (głównie na północy kraju), również nieliczne osobniki zimują.
• rożeniec krótkosterny Anas acuta eatoni - izolowana populacja na Wyspach Kerguelena na południowym Oceanie Indyjskim. Przez niektórych uznawana za osobny gatunek (A. eatoni, a jeśli włącza się również w ten takson również podgatunek A. a. drygalskii to A. eatoni eatoni).
• rożeniec południowy Anas acuta drygalskii - izolowana populacja na Wyspach Crozeta na południowym Oceanie Indyjskim. Przez niektórych uznawana za osobny gatunek (A. drygalskii, lub jeśli włącza się również A. a. eatoni jako gatunek nadrzędny wobec tej populacji, to A. eatoni drygalskii).

Oba wyspiarskie podgatunki charakteryzują się tym, że samce nie osiągają pełnej szaty godowej.

Cechy gatunku 

Ptak o charakterystycznej sylwetce - długiej smukłej szyi i długim ogonie. Samiec większy od samicy, o charakterystycznych, długich środkowych sterówkach, wyciągniętych w locie. W szacie godowej głowa i górna część szyi ciemnobrązowe, przód szyi i wole białe. Z szyi biegnie biała wypustka, ostro odcinająca się od barwy brązowej, sięgająca niemal do ciemienia. Tył szyi, boki i grzbiet szare z drobnym, poprzecznym czarnym prążkowaniem. Brzuch i pierś biała, dziób i nogi sinoniebieskie. Lusterko zielonorude z wąskim białym pasem na krawędzi. Samica szarobrązowa z brązowymi cętkami i białawym brzuchem. Lusterko zielono-fioletowe, nie rzuca się w oczy tak jak u samca. Samiec w okresie spoczynkowym i osobniki młodociane podobne. Kaczor ma tylko nieco ciemniejszy grzbiet.

Rożeńce, zwłaszcza samice, od krzyżówek można odróżnić po szarym dziobie i spiczastym ogonie. Samce rozpoznać można po głuchym "kryk" i gwizdaniu, a samice po gardłowym "rer rer ret".

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 52 - 70 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 85 cm
waga ok. 700 - 1200 g

Biotop 

Stojące wody śródlądowe z bogatą roślinnością. Najliczniejszy w pasie lasotundry.

Toki 

Ptaki dobierają się w pary już na zimowiskach lub w czasie przelotów. Wykazuje charakterystyczny lot godowy: leci w stadkach nisko nad powierzchnią wody z szyjami wygiętymi na kształt litery S.

Samce w upierzeniu spoczynkowym zimujące w Indiach

Gniazdo 

Na terenach lęgowych pojawiają się w marcu lub kwietniu. Gniazdo na lądzie, pod osłoną traw lub turzyc, zazwyczaj w pobliżu wody nad jeziorami lub stawami. Znajdywano też gniazda na polach bez żadnej osłony. Miejsce na lęg wyszukują oboje rodzice, ale buduje je sama samica. To płytkie zagłębienie w ziemi wysłane suchymi trawami i liści oraz puchem przybywającym w miarę wysiadywania (szarobrunatne piórka jaśniejsze na czubku i u podstawy).

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu - czerwcu 6 do 12 zielonkawych lub kremowych jaj o średnich wymiarach 55 x 39 mm.

Samica

Okres lęgowy 

Jaja wysiadywane są przez okres 21 - 26 dni przez samicę. Na początku samiec czuwa na straży blisko gniazda. Gdy wyczuwa niebezpieczeństwo trzyma się go póki samica nie opuści gniazda. Pisklęta są zagniazdownikami, zdolność lotu uzyskują po około 6 tygodniach. Mają szaroczarne grzbiety, a brzuchy białawe. Wychowuje je tylko samica, pływając z nimi przez 6 tygodni. Młode przypominają matkę.

Pożywienie 

Drobne bezkręgowce wodne np. owady, robaki, kijanki, robaki, drobne ryby i rośliny wodne. Pokarm zdobywa gruntując. Żerują głównie nocą, przy zanurzaniu osiągają do 50 metrów głębokości.

Ochrona 

Gatunek objęty ochroną ścisłą.