Rybitwa czubata (Thalasseus sandvicensis, syn. Sterna sandvicensis) - duży wędrowny ptak wodny z rodziny mew.

Występowanie

Rybitwa czubata w locie w szacie zimowej

Zamieszkuje na europejskich i północnoamerykańskich wybrzeżach, w zależności od podgatunku:

• Thalasseus sandvicensis sandvicensis - Europa od południowej Skandynawii, przez Wielką Brytanię i Morze Śródziemne po Morze Kaspijskie. Zimuje od Morza Kaspijskiego, poprzez Czarne i Śródziemne po wybrzeża Afryki Zachodniej i Południowej, a także od Morza Czerwonego po północno-zachodnie Indie i Cejlon. Niektóre tereny lęgowe izolowane. Populacje północno i wschodnioeuropejskie od sierpnia i jesienią odbywają długie podróże wybrzeżami afrykańskimi aż do Mozambiku na wschodzie, okrążając "czarny kontynent" od zachodu.

W Polsce gnieździ się nieregularnie w rezerwacie Mewia Łacha w Zatoce Gdańskiej (ostatnio od roku 2007 - 400 par, 2008 - 300 par, 2009 - 570 par, regularnie pojawia się od kwietnia do września na całym wybrzeżu, zwłaszcza w ujściach rzek, w głębi lądu obserwowana wyjątkowo. Po okresie lęgowym odlatuje nad bogate w ryby Morze Północne.

• Thalasseus sandvicensis acuflavidus - od wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej po południowe Antyle. Zimuje od Antyli po południowe Peru i Urugwaj.

Charakterystyka

Cechy gatunku 

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch głowy czarny, grzbiet i długie, smukłe skrzydła popielate, końcówki skrzydeł ciemne, reszta ciała biała z różowawym odcieniem na brzuchu. Czarne pióra na potylicy są nastroszone tworząc mały czubek, który ptak potrafi sam stroszyć. Nogi krótkie, czarne, długi dziób czarny z żółtym końcem. Ogon głęboko rozwidlony. W szacie spoczynkowej czoło bieleje (od czerwca do lipca), a wierzch głowy staje się szarawy z ciemnymi cętkami. Obie płci są wtedy jednakowo ubarwione. Osobniki młodociane mają wierzch głowy i kark brązowoczarny w białe prążki, grzbiet i skrzydła pokryte ciemnym deseniem, a dziób całkowicie czarny. Lotki mają ciemnobrązowe z czubkami obrzeżonymi na biało. T. s. acuflavidus jest nieco mniejsza.

Rybitwa czubata jest wielkości mewy śmieszki. Od innych rybitw różni ją czarny dziób z żółtym czubkiem i czarnymi nogami.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 35-45 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 85-105 cm
waga ok. 80-110 g

Głos

Rybitwa jest ptakiem krzykliwym, bez przerwy słychać jej głośne i skrzeczące "kirrik kirrik".

Biotop

Morskie wybrzeża, nad słonymi i słonawymi wodami. W Europie w głębi lądu spotykana rzadko. Gniazduje na płaskich, piaszczystych, żwirowych lub kamienistych brzegach, falochronach lub pirsach, jak również na wydmach i skąpo porośniętych wyspach. Wyjątkowo można ją spotkać na śródlądowych morzach z dala od morza.

T. s. sandvicensis starający się nakarmić swoje młode

Okres lęgowy

Gniazdo 

Na lęgowiska wraca parami w kwietniu i maju. Gniazdo na ziemi, na piaszczystej plaży wygrzebane w piasku lub między kamieniami dokładnie wysłane suchymi źdźbłami. Tworzy kolonie, zlokalizowane zazwyczaj przy koloniach innych gatunków. Mogą liczyć tysiące osobników.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju-czerwcu (w grudniu w Argentynie) 1-2 zielonkawe lub piaskowożółte, pokryte ciemnymi cętkami jaja.

Wysiadywanie i dorastanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 21-29 dni przez obydwoje rodziców, choć częściej przez samicę. Młode rybitwy mając 15-20 dni zbierają się na brzegu w stada, gdzie spacerują pod opieką dorosłych ptaków, które potrafią bez trudu odnaleźć w nich swoje potomstwo. Młode mają gęsty puch o barwie szarożółtej, usiany czarnymi plamkami, dziób żółtawy. Pisklęta umieją latać w wieku 5 tygodni. Wtedy zaczynają same się włóczyć po okolicy. Na południe odlatują od lipca do września.

Pożywienie

T. s. sandvicensis obok rybitwy rzecznej

Ryby do 20 cm, wodne bezkręgowce np. mięczaki, owady łapane na ziemi i pisklęta innych gatunków ptaków. Na ryby poluje pikując w wodę z góry.

Ochrona

Gatunek chroniony.