Rybitwa rzeczna (r. zwyczajna) (Sterna hirundo) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny mew. Zamieszkuje większość Eurazji i Ameryki Północnej oraz północną i północno-zachodnią Afrykę. Wędrowna, przeloty w IV - V i VII - IX. Zimuje w Afryce.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy na niżu. Lokalnie, na nieuregulowanych odcinkach dużych rzek, może być liczna. Całkowitą liczebność szacuje się na 4000-4500 par.
Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- Smukła sylwetka, z wąskimi, ostro zakończonymi skrzydłami i dość długim, głęboko rozwidlonym ogonem. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej wierzch głowy i kark czarne, grzbiet i skrzydła popielate, końce lotek drugorzędowych ciemniejsze. Reszta ciała biała. Dziób sztyletowaty, czerwony z czarnym końcem. Między dziobem a czapeczką wyraźna biała linia. Nogi dość krótkie, czerwone. W upierzeniu spoczynkowym (od lipca - sierpnia) czoło białe, wierzch głowy jasny z cętkami, nad okiem ciemna plama; nogi czerwone, dziób czarny. Osobniki młodociane podobne do dorosłych w szacie spoczykowej, jednak ich grzbiet pokrywa brązowawy rysunek, a okolice kości ramiennych są ciemne.
- Rybitwa rzeczna jest bardzo podobna do rybitwy popielatej - ma jednak dłuższe nogi i dziób, szersze skrzydła oraz nieco większą głowę i bardziej płaskie czoło. Dziób rybitwy popielatej jest jednobarwny (czerwony bez czarnego końca), a zewnętrzne sterówki - nieco dłuższe niż u rybitwy rzecznej. Ponadto brzuch i pierś rybitwy rzecznej mają jaśniejszy odcień.
- Rozmiary
- dł. ciała ok. 32-38 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 72-98 cm
- Waga
- waga ok. 100-140 g
- Głos
- W locie: ostre, twarde "kik". Głos ostrzegawczy: przeciągłe, zgrzytliwe "krriee". Na lęgowiskach: głośne, dźwięczne, przeciągłe "krrii", szybkie "kirri-kirri-kirri" lub "kje-kje-kje".
- Długość życia
- Obrączkowane ptaki dożywały ponad 25 lat. Śmiertelność osobników dorosłych jest niska (kilka-kilkanaście procent), natomiast bardzo wysoka wśród piskląt.
Środowisko
Wybrzeża mórz, zalewy i delty rzek oraz piaszczyste brzegi dużych rzek i jezior. Zasiedla również stawy rybne, zbiorniki retencyjne, żwirownie itp.
Pożywienie
Ryby, niekiedy również skorupiaki i owady. Żeruje, nurkując z powietrza.
Lęgi
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, w kwietniu-czerwcu.
- Gniazdo
- Na płaskich, nieporośniętych (lub bardzo słabo porośniętych) roślinnością terenach: piaszczystych łachach, żwirowych lub muszlowych brzegach rzek, jezior i mórz. Składa jaja w niewielkim dołku w piasku, wysłanym jedynie pojedynczymi kamyczkami lub muszelkami. Gniazduje samotnie lub w kilkutysięcznych koloniach. Zasiedla także przygotowane przez człowieka platformy lęgowe.
- Jaja
- Składa 2-3 jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 22-28 dni przez obydwoje rodziców.
- Pisklęta
- Pisklęta przebywają w pobliżu gniazda tylko przez pierwszych kilka dni, następnie biegają i pływają w okolicy, utrzymując z rodzicami kontakt głosowy. Uzyskują zdolność do lotu w wieku około 4 tygodni. Dojrzałość płciową osiągają zwykle w wieku 4 lat (niekiedy wcześniej).
Status, zagrożenia i ochrona
Nie jest zagrożony wg danych IUCN (status LC - least concern).
W Polsce objęta ochroną gatunkową ścisłą. Podczas lęgów zagrożeniem dla tych ptaków może być nadmierne niepokojenie przez ludzi lub drapieżniki – jaja rybitw zbyt długo pozostają wówczas bez opieki, co naraża je na przegrzanie w nasłonecznionym piasku. Lęgi mogą zostać zniszczone również w wyniku powodzi i okresowych wahań poziomu wody w stawach lub zbiornikach retencyjnych.
Podgatunki
Wyróżniane podgatunki | |
---|---|
S. h. hirundo | Podgatunek nominatywny. Europa, Bliski Wschód i strefa klimatów umiarkowanych Azji, aż po Jenisej, Ameryka Północna i północna część Ameryki Południowej, Afryka Północna i Zachodnia, wyspy północnego Atlantyku. Zimuje na południe od Zwrotnika Raka. |
S. h. minussensis | Azja Środkowa przez Zabajkale po północną Mongolię i południowy Tybet. Zimuje na północnych wybrzeżach Oceanu Indyjskiego. |
S. h. tibetana | Od zachodniej Mongolii po Kaszmir, Tybet i Syczuan, preferuje tereny położone na dużej wysokości. Zimuje zasadniczo na wschodnich wybrzeżach Oceanu Indyjskiego. Jest nieco ciemniejsza, o krótszym dziobie. |
S. h. longipennis | Daleki Wschód od Kamczatki po Mandżurię. Zimuje w Azji Południowo-Wschodniej i Australii. Ma czarny dziób i czerwonobrązowe nogi. |
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ptaki |
Nadrząd | neognatyczne |
Rząd | siewkowe |
Rodzina | mewy |
Rodzaj | Sterna |
Gatunek | rybitwa rzeczna |
Nazwa systematyczna | |
Sterna hirundo | |
Linnaeus, 1758 | |
Podgatunki | |
zobacz opis w tabelce |
|
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) | |
najmniejszej troski
|