Szukaj zwierząt alfabetycznie: a| b| c| d| e| f| g| h| i| j| k| l| m| n| o| p| q| r| s| t| u| v| w| x| y| z|
Charakterystyka Zając szarak

Zając szarak (Lepus europaeus) – gatunek ssaków, należący do rzędu zajęczaków i rodziny zającowatych.

Biegnący zając

Opis

Ma długość od 35 do 75 cm, wysokość ok. 30 cm, a jego ogon zwany omykiem ma długość 8-10 cm. Waży 3-6 kg. Ogon zająca jest od góry czarny, na spodzie biały. Uszy są dłuższe od głowy. Nogi zająca nazywa się skokami, natomiast uszy – słuchami. Łapy jego są wąskie i twarde, przystosowane do biegania po twardym terenie. Nogi tylne są znacznie dłuższe od przednich. Jego futro (turzyca) ma szarobrązowy kolor – upodabniający go do podłoża – ubarwienie ochronne. W zimie futro staje się jaśniejsze i bardziej gęste niż w lecie.

Występowanie

Występuje pospolicie na terenie całej Polski. Ich liczebność wynosi niewiele ponad 0,5 mln osobników i systematycznie maleje. Na początku lat 90. XX wieku było ich ponad 1,1 mln, a w latach 70. XX wieku prawie 3,2 mln. Powodem spadku populacji jest przypuszczalnie wprowadzenie u lisów okresowych szczepień ochronnych przeciwko wściekliźnie. Głównym bowiem wrogiem zająców (szczególnie młodych) w środowisku naturalnym jest u nas lis. Szczepienia ochronne, które w zamyśle miały zahamować rozprzestrzenianie się wścieklizny wśród lisów, a tym samym zmniejszyć zagrożenie dla ludzi, przyniosły też uboczny skutek: zwiększenie ich populacji, a tym samym zmniejszenie populacji zająca. Duży, niekorzystny wpływ wywiera też mechanizacja rolnictwa (koszenie łąk), ruch drogowy (brak przejść przecinających drogi dla migrujących dzikich zwierząt) oraz liczne, zdziczałe psy i koty. Dodatkowo zwiększanie areałów monokultur w rolnictwie wraz z zanikiem tradycyjnego rolnictwa ekstensywnego oraz likwidacja remiz śródpolnych oraz miedz (zbyt jednolita baza żerowa niedostarczająca minerałów i witamin w odpowiednich proporcjach oraz brak miejsc schronienia) powoduje osłabienie kondycji, a zatem odporności na pasożyty i choroby np. myksomatozę.

Biotop

Jest typowo stepowym gatunkiem. Występuje głównie na otwartych terenach upraw rolniczych i łąk, w zagajnikach śródpolnych. W dużych lasach występuje rzadko. Nie lubi terenów bagiennych i podmokłych. Zimą zające, zmuszone głodem często żerują w nieogrodzonych sadach.

Tryb życia

Zające są w stu procentach roślinożerne. Piją wodę ze zbiorników sporadycznie, najczęściej wystarcza im rosa z roślin, którymi się żywią. Wiosną i latem żywią się niewielkimi nadziemnymi częściami roślin, jesienią mogą zjadać korzonki lub inne podziemne części roślin. W zimie obgryzają gałązki drzew i krzewów, wczesną wiosną zjadają młode pędy. Zające szaraki nie kopią nor. Śpią w nieckach wyciśniętych podczas leżenia, które nazywa się kotlinkami. Odżywiają się zarówno w dzień, jak i w nocy. Wzrok mają raczej słaby. Ruch rozpoznaje doskonale, nawet ze sporej odległości, ale nieruchome przedmioty słabo rozróżnia. W normalnych warunkach nigdy nie wydaje głosu. Jego charakterystyczny głos, tzw. kniazienie, można usłyszeć tylko wtedy, gdy jest ścigany np. przez psa, lub jest ranny i zagrożony. Wody nie boi się – w razie potrzeby potrafi pływać.

Rozród

Fizjologiczna długość życia zająca to nawet 13 lat, jednak średnio zwierzęta te dożywają do 5 lat z powodu drapieżników (lisy, psy, koty, myszołowy, jastrzębie gołębiarze, błotniaki, kruki). Ciąża trwa 42 – 44 dni. Samica w ciągu roku rodzi przeważnie 3 mioty, a w każdym po 2 – 5 młodych. Młode ich rodzą się całkowicie rozwinięte i pokryte gęstą sierścią. Karmiąca je matka odchodząc, by się pożywić, zostawia je w gęstej trawie. Ubarwienie ochronne pomaga młodym ukryć się przed drapieżnikami.

Inne

  • Zające czynią szkody o znaczeniu gospodarczym, najczęściej w sadach, ogrodach i szkółkach leśnych.
  • Zająca, mimo licznych prób jest bardzo trudno hodować. Przyczyną tego jest jego paniczny lęk. Bardzo łatwo ulega przestraszeniu, a wówczas doznaje szoku, podczas którego zaczyna panicznie uciekać, rozbijając się o napotkane ściany, ogrodzenia.

Ochrona

Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Na zające polować można od 1.11 do 31.12, a w drodze odłowu do 15.01 (rozporządzenie Ministra Środowiska z 16.03.2005 r. dotyczące okresów polowań na zwierzęta łowne).

Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Podgromada ssaki żyworodne
Szczep łożyskowce
Rząd zajęczaki
Rodzina zającowate
Gatunek zając szarak
Nazwa systematyczna
Lepus europaeus
Pallas, 1778
Kategoria zagrożenia (CzKGZ)
Status iucn3.1 LC pl.svg
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Lepus europaeus range Map.png
Zobacz też inne Ssaki (mammalia):
strona główna| zwierzęta| ogrody zoologiczne w Polsce| parki krajobrazowe w Polsce| przepisy| humor| kontakt