Ryjówka aksamitna (Sorex araneus) – mały ssak z rodziny ryjówkowatych.

Długość ciała 6,5–8 cm, ogona: ok. 4 cm. Masa ciała: 5–12 g. Kolor sierści zmienia się zależnie od sezonu: zimą ma barwę prawie czarną, a latem brunatno-szaro-kasztanową.

Ryjówka aksamitna jest bardzo żarłocznym zwierzęciem, żeruje całą dobę i zjada w tym czasie pokarm o masie 80–90% ciężaru jej ciała, jedząc co 2–3 godziny. Bez pożywienia ginie w ciągu 10 godzin. Z uwagi na zbyt niską masę ciała (niskie rezerwy tłuszczu) ryjówka aksamitna nie zapada w sen zimowy.

Każda ryjówka ustala swoje terytorium o promieniu 370–630 metrów od gniazda, którego trzyma się przez całe życie. W okresie rozrodczym samce podejmują wyprawy również poza swoje terytorium w celu znalezienia partnerki. Ryjówka aksamitna jest bardzo niegościnna i reaguje agresywnie na pojawienie się innej ryjówki na swoim terytorium.

Ryjówka aksamitna występuje w Środkowej i Wschodniej Europie (na terenie Francji, Włoch i Hiszpanii istnieją izolowane populacje), Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich i we wschodniej Syberii. W Polsce należy do najpospolitszych ssaków. Żyje w różnych środowiskach: w ogrodach, lasach liściastych i mieszanych, na zakrzewionych łąkach. Gniazda buduje pod ziemią, pod gęstą roślinnością lub przy próchniejących pniach. Jest pożyteczna ze względu na swoją owadożerność i dlatego podlega ochronie.