Bekas kszyk (kszyk) (Gallinago gallinago) – średni ptak wędrowny z rodziny bekasowatych, zamieszkujący w zależności od podgatunku:

• Gallinago gallinago gallinago - północna Eurazja od Wysp Brytyjskich po Kamczatkę i zachodnie Aleuty, oraz izolowana populacja od Afganistanu po Indie. Zimuje w Europie Zachodniej, basenie Morza Śródziemnego oraz równikowej Afryce, na Bliskim i Dalekim Wschodzie aż po zachodnią Indonezję i południową Japonię. Nielicznie gnieździ się również w Polsce, a największym skupiskiem kszyków w okresie lęgowym są Bagna Biebrzańskie.
• Gallinago gallinago faeroeensis - Islandia, Wyspy Owcze i Szetlandy. Zimuje na Wyspach Brytyjskich.
• Gallinago gallinago delicata - wschodnie Aleuty, przez Alaskę i Kanadę po Nową Fundlandię a na południu po Kalifornię, Nowy Meksyk i New Jersey. Zimuje w południowej części Ameryki Północnej po północną część Ameryki Południowej.

W sumie występuje 9 podgatunków.

Cechy gatunku 

Jest najczęstszym bekasem spotykanym na terenach podmokłych. Brak wyraźnego dymorfizmu, zarówno wiekowego jak i płciowego. Upierzenie zarówno dorosłych, jak i młodych ptaków jest ciemnobrązowe i dobrze wtapia się w otoczenie. Wierzch głowy ciemnobrązowy, z podłużnym szerokim jasnobrązowym pasem. Podobne pasy na bokach głowy. Wierzch ciała jasnobrązowy z ciemnobrązowymi i czarnymi cętkami oraz 4 rudawymi pasami (które są też pod okiem i u nasady dzioba). Pierś jasnobrązowa z ciemnymi plamkami. Brzuch biały, ogon rdzawy. Stosunkowo krótka szyja i nogi. Dziób szarobrązowy z ciemnym końcem, długi i prosty. G. gallinago faeroeensis jest ciemniejszy i bardziej rudy niż G. gallinago gallinago. Podgatunek amerykański G. gallinago delicata jest najciemniejszy, najmniej rudy, o wyraźniejszych cętkach na wierzchu ciała i ciemniejszych pokrywach podskrzydłowych.

To ptak częściowo wędrowny. Jesienne przeloty zaczynają się już w lipcu i trwają do października; wiosenne przeloty mają miejsce w marcu i kwietniu. Spłoszony kszyk nagle rzuca się jak strzała do przodu, często przelatując pod nogami intruza, a dalej leci krzycząc "tike tike tike" lub "kszyk kszyk" od czego wzięła się nazwa gatunkowa. W czasie podrywania wydaje nosowe "ecz".

Zbliżony wyglądem do niego dubelt podobnie ucieka, ale nie leci potem zygzakiem i nie krzyczy. Poza tym pióra na końcu ogona ma całkiem białe w przeciwieństwie do kszyka, który ma je płowe i tylko same końce są białe. Wielkością porównywalny do kosa.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 26-29 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 43 - 45 cm
waga ok. 70-180 g

Biotop 

Bagna, mokradła, torfowiska, jeziora, brzegi strumieni, rowy melioracyjne i podmokłe łąki. Prowadzi skryty tryb życia, przemieszczając się wśród gęstej roślinności szuwarowej.

Żerowanie

Toki 

Samiec w swoim locie godowym zatacza koła i spirale wysoko ponad lęgowiskiem (100-200 m), po czym gwałtownie spada z wysoka rozkładając wachlarzowato sterówki. Jednocześnie wydaje z siebie dźwięk podobny do koziego beczenia. Długo zastanawiano się nad jego powstawaniem. Okazało się, że nie powstaje w gardle, ale wydają go wibrujące sterówki przy pikowaniu. To od nich wzięła się jego nazwa rodzajowa, a w niektórych częściach kraju określa się go dlatego barankiem lub koziołkiem. Charakterystyczne odgłosy usłyszeć można wiosną po zachodzie słońca na wilgotnych łąkach, torfowiskach i bagnach, które kszyki zasiedlają najczęściej. W tym czasie samice siedzą cicho na ziemi i przyglądają się powietrznym akrobacjom potencjalnych partnerów.

Gniazdo 

Zazwyczaj w otoczonej wodą kępie turzyc lub traw. To płytkie zagłębienie wysłane suchą trawą, liśćmi i mchem. Jego występowanie w danym miejscu jest uzależnione od znalezienia dogodnego miejsca na gniazdo.

Młody i dorosły bekas kszyk

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza dwa lęgi, składając w kwietniu-lipcu 4 szarozielone lub żółtobrązowe jaja w ciemnobrunatne plamki na grubszym końcu.

Okres lęgowy 

Jaja wysiadywane są przez okres 19-21 dni przez samicę. Jak tylko obeschną po wykluciu rozpraszają się po okolicy. Każdy rodzic zajmuje się swoją grupą potomstwa. Młode mają wtedy brunatnoczerwony puch usiany czarnymi i białymi plamkami. Na piersi ciemna plama tworzy żabot. Pisklęta usamodzielniają się po 4 tygodniach, gdy nabywają umiejętności lotu. Dojrzałe są po 5 tygodniach. Do tego czasu opiekują się nimi oboje rodzice, którzy w razie niebezpieczeństwa mogą przenieść młode w inne miejsce.

Pożywienie 

Bezkręgowce, głównie pierścienice (często pijawki), ale też owady, drobne mięczaki, skorupiaki, i nasiona roślin.

Długi dziób w czasie poszukiwania pokarmu działa jak sonda i pęseta, gdyż wkłada go w miękki i mętny szlam.

Ochrona 

Gatunek objęty ochroną ścisłą.

W Europie Środkowej notuje się ostatnio znaczny spadek jego liczebności. W Polsce nieliczny lub średnio liczny. Szkodzi mu osuszanie terenów podmokłych, zarastanie jego siedlisk przez wysoką roślinność, polowania lub zaprzestawanie koszenia łąk.