Gęś mała (Anser erythropus) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący północną Eurazję od Półwyspu Skandynawskiego po rzekę Anadyr. Przeloty w kwietniu - maju i jesienne we wrześniu - listopadzie. Zimuje na Bałkanach, wybrzeżach Morza Czarnego i w Azji Środkowej. W Polsce pojawia się rzadko, raczej na jesieni niż wiosną. Wyjątkowo może zimować na wybrzeżach Bałtyku.

Cechy gatunku 

Podobna do gęsi białoczelnej, ale mniejsza i występuje bardziej na południe. Upierzenie szare z poprzecznymi prążkami na grzbiecie i czarnymi pręgami na brzuchu. Podogonie i ogon biały. Biała plama u nasady dzioba zachodzi na czoło aż poza oczy. Wygląd samicy i samca jest podobny. Nogi i dziób pomarańczowe lub cielistoróżowe. Na dziobie występuje biały paznokieć, szerszy niż u gęsi białoczelnej. Również głowa jest bardziej zaokrąglona, a oko otacza biały pierścień. U osobników młodocianych brakuje białej barwy na głowie i ciemnych pasów na spodzie ciała. W spoczynku lotki skrzydeł zachodzą za sterówki ogona. Lądując nie spowalnia lotu powoli, ale z ogromną szybkością pikuje z dużej wysokości wyhamowując tuż nad wodą lub ziemią. Jej gwiżdżący i ostry głos przypomina "klik klik" lub "kliu ju". Obok bernikli rdzawoszyjej jest najmniejszą gęsią Europy.

Gęś mała uwieczniona w 1905 roku przez Naumanna

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 60 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 110 cm
waga ok. 1,6 - 2,5 kg

Biotop 

Tundra i lasotundra, preferuje okolice rzek i jezior. Spotkać też ją można na położonych wyżej na terenach skalistych. Zimuje na polach i łąkach. Na lęgowiska przybywa stadami, gdzie gęsi łączą się w pary po stopieniu resztek śniegu.

Gniazdo 

Na ziemi, czasem pod osłoną krzewów. Pod koniec maja lub na początku czerwca szuka zagłębienia na wzniesieniu, które wyścieła gałązkami, trawą i puchem.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 4 - 5 jaj w maju lub czerwcu. Jaja są bladokremowe, o wymiarach 76 x 49 mm i średniej masie 100 g.

Wysiadywanie i życie rodzinne 

Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego przez okres 25 - 28 dni przez samicę. Pisklęta usamodzielniają po 35 - 40 dniach. Podobnie jak to bywa u innych gęsi i ona prowadzi regularne życie rodzinne. Samiec dołącza do młodych zaraz po ich wykluciu. Opiekuje się z nimi razem z partnerką aż do odlotu. Wtedy wszystkie rodziny zbierają się w stada.

Pożywienie 

Rośliny zbierane na lądzie. Latem zjada zielone części roślinne, a zimą nasiona.

Ochrona 

Objęta ochroną gatunkową ścisłą.