Orzeł przedni, zys (Aquila chrysaetos) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych, zamieszkujący Europę, północną Afrykę, środkową Azję i Amerykę Północną^[4]. W Europie dawniej rozpowszechniony, obecnie występuje prawie wyłącznie w rejonie Alp. W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy (30-35 par), występuje głównie w Karpatach^[5].

Rozmieszczenie w zależności od podgatunku:

• Aquila chrysaetos chrysaetos – Europa poza Islandią, Wyspami Brytyjskimi, Wyspami Owczymi, Danią, Beneluxem oraz Półwyspem Iberyjskim.
• Aquila chrysaetos canadensis – Ameryka Północna
• Aquila chrysaetos homeryi – Półwysep Iberyjski, północna Afryka, Bliski Wschód, Kaukaz i Iran
• Aquila chrysaetos japonica – Japonia i Półwysep Koreański
• Aquila chrysaetos daphanea – Azja Środkowa
• Aquila chrysaetos kamtschatica – na wschód od Ałtaju.

Cechy gatunku 

Samica znacznie większa, ale obie płci ubarwione identycznie. Grzbiet brunatny, głowa i kark jaśniejsze o złotawym odcieniu. Spód jaśniejszy. Lotki i końce sterówek czarne, nasada ogona szara. Nogi żółte. Dziób czarny, zakrzywiony, przystosowany do łapania ciężkich zwierząt. Pomagają też w tym silne mięśnie nóg i pazury ostrzejsze od pazurów kota. Skrzydła długie i szerokie, w locie ślizgowym i podczas krążenia lekko uniesione, na końcach widoczne palczasto rozłożone lotki. W locie silnie uderza skrzydłami, po czym przez 1-2 sekundy następuje lot ślizgowy.

Wymiary średnie 

długość ciała około 65-100 cm
rozpiętość skrzydeł 150-240 cm
waga od 3,5 (samiec) do 4,5 kg (samica)

Orzeł przedni – zbliżenie

Biotop 

Lasy i góry, unika człowieka. Młodociane osobniki koczują.

Gniazdo 

Na półce skalnej lub w koronie wysokiego drzewa.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając dwa jaja w marcu lub kwietniu.

Wysiadywanie 

Jaja wysiadywane są okres około 42 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po niemal 3 miesiącach.

Pożywienie 

Średniej wielkości ssaki, ptaki i świeża padlina. Poluje z niskiego lotu patrolowego i z zasiadki.

Ochrona 

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej. Wokół gniazd orłów przednich obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 200 m, a okresowo (od 1.01 do 31.07) – w promieniu do 500 m od gniazda.