Bieszczadzki Park Narodowy, utworzony w 1973 r., jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski w Euroregionie Karpackim.
Historia
BdPN jest trzecim co do wielkości parkiem narodowym na terenie Polski. W chwili utworzenia w 1973 obejmował masyw Tarnicy, Krzemienia i Halicza, oraz podszczytowe partie Połoniny Caryńskiej o powierzchni zaledwie 59,55 km². Obszar parku był powiększany czterokrotnie w latach 1989, 1991, 1996 oraz 1999. Jednakże pojęcie "park narodowy" znane jest w polskich Bieszczadach znacznie wcześniej niż 1973 rok. Otóż od lat 50. XX wieku połoniny znajdowały się w zarządzie dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. Było to związane z poszukiwaniem nowych pastwisk dla podhalańskich owiec, którym ochrona ścisła łąk w TPN zabroniła wstępu na hale tatrzańskie. Obecnie w granicach BdPN znajduje się ogromna część tzw. polskich Bieszczadów Wysokich, a także kilka enklaw, z największą w dolinie górnego Sanu, gdzie Park przejął po kombinacie Igloopol łąki i nieużytki.
W 1992 stał się częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie".
Budowa geologiczna
Bieszczadzki Park Narodowy jest położony w Karpatach Zewnętrznych zbudowanych z utworów fliszowych należących do dwóch jednostek strukturalnych – płaszczowiny dukielskiej i płaszczowiny śląskiej (Ślączka 1970, Żytko i in. 1973, Tokarski 1975). Jednostki te są zbudowane z naprzemianległych ławic skał osadowych o dużym zróżnicowaniu frakcjonalnym.
Płaszczowina dukielska zbudowana z łusek: Wielkiej Rawki, Paprotnej, Borsuka i synkliny Moczarnego. W jej skład wchodzą:
- warstwy łupkowskie (późna kreda) składające się z kompleksu łupkowo-piaskowcowego z przewagą łupków ilastych,
- warstwy ciśniańskie (późna kreda – paleocen) składające się głównie z gruboławicowych piaskowców,
- warstwy Majdanu (paleocen) zbudowane z ciemnoszarych i czarnych łupków z wkładkami łupków szarozielonych oraz margli syderytycznych i fukoidowych,
- warstwy hieroglifowe (eocen) podobne do warstw hieroglifowych płaszczowiny śląskiej.
Płaszczowina śląska tektonicznie dzieli się na mniejsze jednostki – przeddukielską oraz centralną depresję karpacką, którą tworzy antyklina Bukowego Berda, synklina Magurki – Stołów, antyklina Suchych Rzek i synklina brzeżna.
Płaszczowinę śląską tworzą:
- warstwy hieroglifowe (eocen) tworzące kompleks cienkoławicowego fliszu składającego się z zielonych łupków ilastych oraz z zielonych i szarych drobnoziarnistych piaskowców,
- warstwy menilitowe (wczesny eocen) zbudowane z twardych czarnych i brunatnych łupków menilitowych z wkładkami ciemnoszarych i czarnych piaskowców z muskowitem,
- warstwy przejściowe (oligocen) utworzone są z kompleksu szarych, oliwkowych lub czarnych łupków ilasto–marglistych przeławicowanych drobnoziarnistymi piaskowcami, szarych i czarnych mułowców, szarożółtych dolomitów żelazistych,
- dolne warstwy krośnieńskie (oligocen) utworzone są z kompleksu szarych średnio- i gruboziarnistych piaskowców otryckich z zespołem cienkoławicowych skał łupkowych ilasto-marglistych.
Flora Bieszczadzkiego Parku Narodowego
Roślinność stanowi ok. 780 gatunków roślin naczyniowych, 250 gatunków mchów, 500 gatunków porostów i 1000 gatunków grzybów. Około 30 to endemiczne gatunki wschodniokarpackie, np. tojad wschodniokarpacki i tauryjski, goździk kartuzek, goździk skalny, lepnica karpacka, pszeniec biały.
Fauna Bieszczadzkiego Parku Narodowego
Spośród 230 gatunków kręgowców, w parku można spotkać takie zwierzęta jak:
- jeleń
- żubr
- ryś
- żmija
- żbik
- sarna
- dzik
- niedźwiedź brunatny
- wilk
- orzeł przedni
- orlik krzykliwy
- puchacz
- puszczyk uralski
- wąż Eskulapa
Poza kręgowcami jest też dużo wyjątkowych pierścienic, owadów i pajęczaków.
Klimat
BdPN leży na granicy dwóch pięter klimatycznych:
- piętra umiarkowanie chłodnego (650–1075 m n.p.m.)
- piętra chłodnego (powyżej 1075 m n.p.m.)
Średnia temperatura roczna wynosi od 2 °C do 4 °C, a w okolicy szczytów nawet poniżej 2 °C (miesiąc najcieplejszy – lipiec, miesiąc najchłodniejszy – luty).
Ilość opadów atmosferycznych mieści się w granicach od 1100–1200 mm (największe w lipcu, najmniejsze w styczniu).
Najczęstszymi wiatrami występującymi na terenie BdPN (36,5%) są wiatry z kierunków S, SE, SW.